W hołdzie Henrykowi Mikołajowi Góreckiemu

II Symfonia c-moll na wielką orkiestrę z solem sopranowym, altowym i chórem zatytułowana została przez Mahlera Resurrection (Zmartwychwstanie) od końcowego chóru wg chorału Klopstocka, którego poezja  ukazała Mahlerowi ostateczny kształt ideowy Drugiej: życie-śmierć-zmartwychwstanie [Friedrich Gottlieb Klopstock (1724 – 1803) to poeta niemiecki, którego twórczość obejmuje uroczyste, pełne wyrazu ody pisane antycznym metrum o naturze, miłości, przyjaźni i na tematy religijne].

Ale geneza powstawania tego dzieła Mahlera zawiera jeszcze inne, niezwykle interesujące szczególnie dla nas, Polaków, wątki. „Dziady” Adama Mickiewicza przetłumaczone na język niemiecki przez polskiego Żyda, filozofa i poetę Siegfrieda Lipinera, przyjaciela Gustawa Mahlera, dzięki zabiegom wielkiego polskiego magnata, hrabiego  Karola Lanckorońskiego,  ukazały się  pt. „Todtenfeier” w Lipsku w 1887. Mahler w tym czasie zajmował stanowisko II dyrygenta w Teatrze Miejskim i nowe dzieło Lipinera z pewnością szybko trafiło do jego rąk: „(…) Dla Mahlera lektura musiała być wstrząsem  – magia Mickiewiczowskich zaklęć i obrzędów, zmaganie się z Bogiem o wielkość i o miłość, szaleństwo ludzi uwikłanych w historię…(…)”. Pod wpływem Mickiewiczowskich wersów zaczyna pisać (1888), tuż po Pierwszej, II Symfonię  c-moll, nadając jej tytuł…„Todtenfeier”. Natchniony Mahler  komponuje dzieło błyskawicznie, lecz  otrzymuje propozycję objęcia funkcji  dyrektora opery w Budapeszcie, zatem Druga doczekała się ukończenia  dopiero w 1894. „(…)W ostatecznej wersji II Symfonię c-moll ponownie otwiera dawne „Mickiewiczowskie allegro” (z małymi skrótami), które w manuskrypcie partytury wciąż nosi tytuł: „Todtenfeier”, czyli „Dziady”. Jednak swe przesłanie i  nazwę „Zmartwychwstanie” Symfonia odnalazła w ostatniej chorałowej części wykorzystującej tekst ody poety niemieckiego F. G. Klopstocka. Kwestia, które wątki „Dziadów” są w dziele Mahlera zaklęte – część II, a może IV? To jedynie obszar spekulacji. (…)”.

(na podst. „Mahler czyta Mickiewicza”, I. Janik, Rzeczpospolita, 4-5 VI 2011)

Monumentalne dzieło jest w zasadzie pięcioczęściową symfonią-kantatą, która, po pierwszym jej wykonaniu w 1895, rychło staje się najbardziej lubianym i najczęściej wykonywanym  dziełem Mahlera. Dla przedstawienia filozoficzno-metafizycznej tematyki Symfonii kompozytor posłużył się świadomie dobranymi tematami swych pieśni. Wybitny, nieżyjący już, muzykolog Bohdan Pociej, autor jedynej jak dotąd w polskiej literaturze muzykologicznej monografii o Mahlerze, nazwał również tę symfonię “Symfonią wiary”.