Jan Kucz (1936–2021) – rzeźbiarz i pedagog. Studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, w której, po zakończeniu nauki (dyplom otrzymał w pracowni Franciszka Strynkiewicza), w 1961 r. został wykładowcą (tytuł profesora otrzymał w 1989). J. Kucz był autorem rzeźb kameralnych i monumentalnych. Wypowiadał się w miękkich materiałach (tkaniny, roślinność), w ceramice, metalu, kamieniu. Eksperymentował wykorzystując w swoich pracach papę, asfalt, ziemię. Tworzył instalacje z wykorzystaniem światła, zajmował się fotografią, video-artem. Jest autorem pomników: Ludwika Zamenhofa w Białymstoku (1973), Stefana Kardynała Wyszyńskiego na Jasnej Górze (1997), Jana Pawła II w Kaliszu (1999, współautor Krzysztof Malec), Cyryla Ratajskiego w Poznaniu (2005), Jana Kochanowskiego w Radomsku (2006), Jana Pawła II w Bielsku-Białej (2006). Jest uznawany za wybitnego twórcę figuracji metaforycznej.

Henryk Mikołaj Górecki, 1980

J. Kucz w portretowym wizerunku połączył realizm z syntezowaniem dla oddania skupionej i charyzmatycznej osobowości kompozytora i pedagoga Henryka Mikołaja Góreckiego (1933–2010). Już w czasie studiów w katowickiej Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej, w 1958 r. uczelnia zorganizowała H. M. Góreckiemu koncert kompozytorski, gdzie przedstawił m.in. Pieśń o radości i rytmie. Zadebiutował w tym samym roku na Międzynarodowym Festiwalu Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień”, prezentując Epitafium 12 na chór mieszany i orkiestrę, ponownie wystąpił na tym festiwalu w 1960 r. z gorąco przyjętym Scontri op.17 – na orkiestrę. W 1965 r. został zatrudniony w macierzystej uczelni, gdzie w 1977 r. otrzymał profesurę. Działał w międzynarodowym środowisku awangardy muzycznej, w 1992 r. jego III Symfonia znalazła się na pierwszych miejscach list przebojów w USA i Anglii. Artysta odszedł w 2010 r. w trakcie prac nad orkiestracją jego IV Symfonii– Tansman Epizody.

Pomysłowo, w syntezujący, niejako „renesansowy” sposób, J. Kucz opracował dolną partię rzeźby, kadrując ją w dynamiczną, sugerującą ruch aluzję popiersia. Rzeźbiarz szlachetnie i z uwagą potraktował rysy twarzy kompozytora. Rodzaj optycznej kinetyczności podbija dodatkowo drewniany prostopadłościan, stanowiący podstawę popiersia.

Bibliografia:

Henryk Mikołaj Górecki, oprac. Małgorzata Kośińska, Polskie Centrum Informacji Muzycznej, Związek Kompozytorów Polskich Warszawa 2001-2010, [online], [dostępny:https://culture.pl/pl/tworca/henryk-mikolaj-gorecki], [dostęp: 18.03.2023]

Jan Kucz – rzeźba, Grażyna Gierałtowska-Kucz – malarstwo, Konrad Kucz – grafika komputerowa. Katalog wystawy w Galerii Bielskiej BWA, Bielsko-Biała 2002

Aleksandra Kłaput-Wiśniewska, Andrzej Szwalbe w kontaktach z polskimi kompozytorami, [w:] Andrzej Szwalbe i jego dziedzictwo. Zbiór studiów, t.2, Bydgoszcz 2016

opracowanie: dr Dorota Grubba-Thiede

Jan Kucz (1936–2021) – rzeźbiarz i pedagog. Studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, w której, po zakończeniu nauki (dyplom otrzymał w pracowni Franciszka Strynkiewicza), w 1961 r. został wykładowcą (tytuł profesora otrzymał w 1989). J. Kucz był autorem rzeźb kameralnych i monumentalnych. Wypowiadał się w miękkich materiałach (tkaniny, roślinność), w ceramice, metalu, kamieniu. Eksperymentował wykorzystując w swoich pracach papę, asfalt, ziemię. Tworzył instalacje z wykorzystaniem światła, zajmował się fotografią, video-artem. Jest autorem pomników: Ludwika Zamenhofa w Białymstoku (1973), Stefana Kardynała Wyszyńskiego na Jasnej Górze (1997), Jana Pawła II w Kaliszu (1999, współautor Krzysztof Malec), Cyryla Ratajskiego w Poznaniu (2005), Jana Kochanowskiego w Radomsku (2006), Jana Pawła II w Bielsku-Białej (2006). Jest uznawany za wybitnego twórcę figuracji metaforycznej.

Michał Spisak, 1980

Michał Spisak (1914–1965), przedstawiciel kierunku neoklasycystycznego w muzyce, studiował w klasie skrzypiec i kompozycji Śląskiego Konserwatorium. Ukończył je w 1937 r. z wyróżnieniem, co zadecydowało o tym, że Śląskie Towarzystwo Muzyczne ufundowało M. Spisakowi stypendium na dalsze studia kompozytorskie w Paryżu (w klasie Nadii Bulanger). II wojnę światową przeżył w Paryżu i to stolica Francji po 1945 r. stała się jego drugą ojczyzną. Nie zerwał kontaktu z Polską. W 1947 r. został członkiem Związku Kompozytorów Polskich, a jego utwory były regularnie wykonywane podczas „Warszawskiej Jesieni” i Poznańskiej Wiosny Muzycznej. Od 2005 r.  odbywa się Ogólnopolski (od 2007 Międzynarodowy) Festiwal Muzyczny im. Michała Spisaka w Dąbrowie Górniczej, rodzinnym mieście kompozytora.

Głowa portretowa Michała Spisakaopracowana została przez J. Kucza z zachowaniem szczegółów, nawet takich jak okulary w mocnej, szerokiej oprawie. Przechylenie głowy sugeruje zasłuchanie i zaciekawienie. Z twarzy emanuje spokój i życzliwy dystans do świata. 

Bibliografia:

Jan Kucz – rzeźba, Grażyna Gierałtowska-Kucz – malarstwo, Konrad Kucz – grafika komputerowa. Katalog wystawy w Galerii Bielskiej BWA, Bielsko-Biała 2002

Aleksandra Kłaput-Wiśniewska, Andrzej Szwalbe w kontaktach z polskimi kompozytorami, [w:] Andrzej Szwalbe i jego dziedzictwo. Zbiór studiów, t. 2, Bydgoszcz 2016

Michał Spisak, oprac. Małgorzata Kosińska, Polskie Centrum Informacji Muzycznej, Związek Kompozytorów Polskich Warszawa marzec 2006, [online], [dostępny: https://culture.pl/pl/tworca/michal-spisak], [dostęp: 24.03.2023]

opracowanie: dr Dorota Grubba-Thiede

Jan Kucz (1936–2021) – rzeźbiarz i pedagog. Studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, w której, po zakończeniu nauki (dyplom otrzymał w pracowni Franciszka Strynkiewicza), w 1961 r. został wykładowcą (tytuł profesora otrzymał w 1989). J. Kucz był autorem rzeźb kameralnych i monumentalnych. Wypowiadał się w miękkich materiałach (tkaniny, roślinność), w ceramice, metalu, kamieniu. Eksperymentował wykorzystując w swoich pracach papę, asfalt, ziemię. Tworzył instalacje z wykorzystaniem światła, zajmował się fotografią, video-artem. Jest autorem pomników: Ludwika Zamenhofa w Białymstoku (1973), Stefana Kardynała Wyszyńskiego na Jasnej Górze (1997), Jana Pawła II w Kaliszu (1999, współautor Krzysztof Malec), Cyryla Ratajskiego w Poznaniu (2005), Jana Kochanowskiego w Radomsku (2006), Jana Pawła II w Bielsku-Białej (2006). Jest uznawany za wybitnego twórcę figuracji metaforycznej.

Wojciech Kilar, 1980

J. Kucz dla kolekcji Filharmonii Pomorskiej wykonał również popiersie Wojciecha Kilara (1932–2013), kompozytora i pianisty, który studia ukończył z wyróżnieniem w 1955 r. w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Katowicach. Talent rozwijał dzięki stypendiom, m.in. w Paryżu i w Darmstadt. Kompozycje W. Kilara wpisują się w ultra nowoczesny nurt muzyki współczesnej. Międzynarodową sławę przyniosła W. Kilarowi muzyka filmowa m.in. do Samych  swoich (1967, reż. S. Chęciński), Lalki (1968, reż. W.J. Has), Rejsu (1970, reż. M. Piwowski), Ziemi obiecanej (1975, reż. A. Wajda), Draculi (1992, reż. F.F. Coppola), Pana Tadeusza (1998–1999, reż. A. Wajda). Na zamówienie Filharmonii Pomorskiej W. Kilar skomponował, prawykonany w Bydgoszczy 14 września 1979 r. utwór Siwa mgła (poświęcony Mieczysławowi Karłowiczowi).

J. Kucz z poetyckim wyczuciem zinterpretował osobowość W. Kilara. W popiersiu rzeźbiarz skupił się na fizjonomii kompozytora, rozbudowując partię ramion i podkreślając jego wizjonerstwo. Rzeźba oddziałuje aurą zanurzenia w procesach twórczych i w nasłuchiwaniu świata. Na zniuansowaną poetykę popiersia składają się swoiście oniryczny portret, rozwichrzona fryzura – symbolizująca natchnienie twórcze i łagodna asymetria całej kompozycji, nawiązująca do rzeźb impresjonistów, symbolistów, artystów secesyjnych. 

Charakterystyczne była fryzura W. Kilara. Jego włosy, wznosiły się nad jego głową. J. Kucz wykorzystał ten element, pokazując kompozytora jako „natchnionego Fauna”. Nieład fryzury wydaje się aluzją do wieńca laurowego.

Bibliografia:

Jan Kucz – rzeźba, Grażyna Gierałtowska-Kucz – malarstwo, Konrad Kucz – grafika komputerowa. Katalog wystawy w Galerii Bielskiej BWA, Bielsko-Biała 2002

Aleksandra Kłaput-Wiśniewska, Andrzej Szwalbe w kontaktach z polskimi kompozytorami, [w:] Andrzej Szwalbe i jego dziedzictwo. Zbiór studiów, t.2, Bydgoszcz 2016

Wojciech Kilar, oprac. Małgorzata Kosińska, Polskie Centrum Informacji Muzycznej, Związek Kompozytorów Polskich Warszawa listopad, październik 2010, [online], [dostępny: https://culture.pl/pl/tworca/wojciech-kilar], [dostęp: 18.03.2023]

opracowanie: dr Dorota Grubba-Thiede

Marian Konieczny (1930–2017) – rzeźbiarz, pedagog. Studiował w l. 1948–1954 na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie w pracowni Xawerego Dunikowskiego. Po obronie dyplomu wyjechał na czteroletnie stypendium do Instytutu Malarstwa, Rzeźby i Architektury im. I. Repina w Leningradzie (ob. Petersburg). Po powrocie do Polski został wykładowcą ASP w Krakowie, gdzie przeszedł wszystkie stopnie awansu naukowego [był dziekanem Wydziału Rzeźby (1968–1972), a następnie rektorem (1972–1981)], w 2000 r. przeszedł  na emeryturę. Uprawiał rzeźbę monumentalną. Jest twórcą wielu pomników, z których najbardziej znanym pozostaje Pomnik Bohaterów Warszawy (Warszawska Nike) (1964). Z innych realizacji warto wspomnieć: pomnik Marii Skłodowskiej-Curie w Lublinie (1964), pomnik Tadeusza Kościuszki w Filadelfii (1979), pomnik Stanisława Wyspiańskiego w Krakowie (1982).  W kolejnych dekadach M. Konieczny zaprojektował i realizował: pomnik Bartosza Głowackiego pod Racławicami (1994), Epitafium Królewskie dla katedry w Poznaniu (1995), pomnik Jana Pawła II w Licheniu (1998), Fontannę Apollina w Poznaniu (2002), pomnik Jana Zamoyskiego w Zamościu (2005). Współpracował z krakowskimi teatrami, m.in. w 1977 r. wykonał scenografię i kostiumy dla Teatru Bagatela do spektaklu Matka Joanna od Aniołów (reż. L.R. Nowak). Według historyczki sztuki Agaty Małodobry M. Konieczny w swojej twórczości: „Przenosił we współczesność klasyczne założenia rzeźby pomnikowej, znacząc je własną, doskonale rozpoznawalną estetyką opartą na ekspresji przedstawienia”.

M. Konieczny wykonał dla Filharmonii Pomorskiej popiersie Krzysztofa Pendereckiego(1933–2020). Światowej sławy kompozytor, dyrygent i pedagog, był wybitną osobowością nie tylko w dziedzinie muzyki, ale szeroko pojętej kultury współczesnej. Był autorem przełomowych dzieł polskiego sonoryzmu, utworów oratoryjnych, symfonicznych, scenicznych i kameralnych. Jego kompozycje rozbrzmiewają na wszystkich kontynentach. Jego imię nosi Akademia Muzyczna w Krakowie.

Zaproponowana przez M. Koniecznego konwencja popiersia interpretuje osobowość K. Pendereckiego jako postać z Panteonu Kultury. Przepełniona harmonią, a zarazem naznaczona pierwiastkiem melancholii rzeźba, z perspektywy czasu jest świadectwem spotkania dwóch silnych osobowości reprezentujących sztuki plastyczne i muzykę. I K. Penderecki i M. Konieczny, obok sukcesów na arenie międzynarodowej, realizowali się jako wykładowcy, z czasem profesorowie i wreszcie rektorzy uczelni: Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie (M. Konieczny, w l. 1972–1981) oraz Państwowej Szkoły Muzycznej (ob. Akademii Muzycznej) w Krakowie (K. Penderecki, w l. 1972–1987). Konwencja popiersia nawiązuje do renesansowej i XIX wiecznej rzeźby portretowej. Realistycznie potraktowana twarz w zamyśleniu, z nieznacznie uniesionymi brwiami i czołem, wyraża introwertyczny stan emocjonalny – zarazem  skupiony proces twórczy. Spontaniczne, „eksperymentalne” szrafowania w dolnej partii ramion wydają się przypominać o sonorystycznej, laboratoryjnej, radykalnie awangardowej linii kompozytorskiej, którą reprezentował Penderecki od l. 50. XX w., zyskując opinię jednego z najbardziej wszechstronnych, a zarazem słynnych kompozytorów.

Krzysztof Penderecki był obecny na uroczystości odsłonięcia swojego popiersia w 1978 r. Uroczystość uświetniło wykonanie Koncertu skrzypcowego.

Bibliografia:

Aleksandra Kłaput-Wiśniewska, Andrzej Szwalbe w kontaktach z polskimi kompozytorami, [w:] Andrzej Szwalbe i jego dziedzictwo. Zbiór studiów, t.2, Bydgoszcz 2016

Agata Małodobry, Marian Konieczny, 2017, [online], [dostępny: https://www.asp.krakow.pl/aktualnosci/zmar-profesor-marian-konieczny-artysta-rzebiarz], [dostęp: 31.03.2023]

Marian Konieczny. Katalog rzeźb, Kraków 1994

Rozmowa z Krzysztofem Pendereckim, w cyklu: „Rozmowy na nowy wiek” Katarzyna Janowska, Piotr Mucharski, 2021, [online], [dostępny: https://www.youtube.com/watch?v=ZqdWeJxcyOA], [dostęp: 31.03.2023]

opracowanie: dr Dorota Grubba-Thiede

Tadeusz Łodziana (1920–2011) – rzeźbiarz i pedagog. Studiował we Lwowie w Instytucie Sztuk Plastycznych (1937–1942, w l. 1941–1942 na tajnych kompletach). Po II wojnie światowej kontynuował naukę w Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Sopocie, gdzie do 1950 r. pracował jako młodszy asystent. Dyplom obronił w 1954 r. w warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych w pracowni Mariana Wnuka. Rozpoczął pracę na ASP w Warszawie, gdzie zdobywał kolejne stopnie naukowe, uzyskując stopień profesora zwyczajnego w 1989 r. Zajmowanie się rzeźbą należało do istoty życia T. Łodziany. Zdobył uznanie w dziedzinie form monumentalnych, portretowych i kameralnych. Jego sztuka wprowadzała zagadnienia formy czystej, nowoczesnej, bezinteresownej w idei i formie. Niejednokrotnie też rzeźbiarz odnosił się do archetypów nieświadomych, jakby sięgając w głąb kultury, do źródeł. W 1961 r. odsłonił pomnik Mauzoleum Ofiar Faszyzmu, Obóz Radogoszcz w Łodzi.  W l. 1965-1966, we współpracy z Romualdem Guttem (architektem) i Stanisławem Słoniną (rzeźbiarzem), T. Łodziana zrealizował w Warszawie Pomnik i Mauzoleum na Pawiaku, w których „forma plastyczna, zawierająca wielki ładunek ekspresji, została wkomponowana w płaską ścianę i obelisk-iglicę”. Powrotem do neoklasycznej figuracji czy pomników z czasów dwudziestolecia międzywojennego pozostaje odsłonięty w 1995 r. pomnik Marszałka Józefa Piłsudskiego w Warszawie. Wśród dokonań międzynarodowych wyróżnia się zaprojektowany wspólnie z Zofią Wolską, Arndtem Wittingiem i Günterem Merkelem Pomnik Żołnierza Polskiego i Niemieckiego Antyfaszysty w Berlinie (1972) czy Pomnik Mikołaja Kopernika w Bogocie (1974). T. Łodziana projektował również nagrobki, m.in. Juliana Krzyżanowskiego (z inskrypcją „Sicut ignis ardens”) na Cmentarzu Komunalnym w Warszawie (1978). T. Łodziana był wielokrotnie nagradzanym twórcą. W 1981 r. za rzeźbę Otwarta II zdobył Grand Prix na Międzynarodowym Biennale Rzeźby w Monaco.

Rzeźba T. Łodziany, przedstawiająca kompozytora i pianistę Ludomira Różyckiego (1883–1953) powstała na podstawie materiałów archiwalnych i interpretuje rysy twarzy dojrzałego kompozytora, prawdopodobnie według fotografii wykonanych po 1945 r. L. Różycki, jak widać w archiwalnych fotografiach, ubierał się niemal zawsze w eleganckie garnitury. Stylowy wygląd podkreślają zarysowane klapy marynarki i zawiązany pod szyją krawat. L. Różycki ukończył warszawski Instytut Muzyczny w 1904 r., a w l. 1904–1907 kontynuował studia kompozytorskie w Akademie der Künste w Berlinie. Jako kompozytor zadebiutował w Filharmonii Warszawskiej w 1904 r. scherzem symfonicznym Stańczyk op. 1 w 1904 r. W 1921 r. w Warszawie miał premierę jego balet Pan Twardowski (1919–1920). Balet Apollo i Dziewczyna zaprezentowany po raz pierwszy w Paryżu w 1937 r., przyniósł jego autorowi Złoty Medal Rządu Francuskiego. Dzieła L. Różyckiego, efektownie łączące reminiscencje romantyzmu, impresjonizmu i m.in. muzyki popularnej, cieszyły się ogromnym uznaniem. Partytury większości jego kompozycji spłonęły podczas powstania warszawskiego w 1944 r. Po zakończeniu okupacji niemieckiej L. Różycki był wykładowcą Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Katowicach, a także dziekanem Wydziału Teorii, Kompozycji i Dyrygentury tej uczelni. Starał się także zrekonstruować swoje zniszczone w czasie wojny partytury.

Bibliografia:

Wiesława,Bąblewska-Rolke Monumental und Intim, [w:] Tadeusz Łodziana. Legende Der Polnische skulptur prof. Tadeusz Łodziana zum 90. geburtstag, pr. zb., Kracovia Galeria TOMAMI, Kraków 2010

Józef Kański, Ludomir Różycki, Warszawa 1955

Ludomir Różycki, Małgorzata Kosińska, Polskie Centrum Informacji Muzycznej, Związek Kompozytorów Polskich, październik 2006,[online], [dostępny: https://culture.pl/pl/tworca/ludomir-rozycki], [dostęp: 26.02.2023]

W kręgu pracowni prof. Tadeusza Łodziany, Muzeum Dwory Karwacjanów i Gładyszów w Gorlicach tekst: Katarzyna Chrudzimska-Uhera, Gorlice 2020

opracowanie: dr Dorota Grubba-Thiede

Michał Kubiak

Andrzej Szwalbe, 1995

brąz
wys. 90 cm
sygn. brak

Michał Kubiak (ur. 1946) – rzeźbiarz i medalier. Studiował w l. 1967–1972 w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Poznaniu, gdzie obronił dyplom w pracowni Olgierda Truszyńskiego. Oprócz eksperymentów we własnej pracowni, włączył się w życie artystyczne współtworząc Grupę Bydgoską „Galeria 1+X” (z Januszem Bałdygą i Ignacym Bullą). W 1994 r. był komisarzem wystaw bydgoskich artystów w Londynie i Edynburgu. Podejmuje różnorodne tematy rzeźbiarskie, spośród których najważniejsze są te związane z kondycją człowieka – wiecznego wędrowca. To twórczość głęboko humanistyczna, doceniana i nagradzana. Trudno wyobrazić sobie układ urbanistyczny Bydgoszczy bez realizacji M. Kubiaka. W 2022 wytyczona została trasa śladami jego rzeźb. Znalazła się na niej m.in. figura Flisaka hrabiego Czakiego (2017), Wędrowiec (1997, odsłonięcie 2004), Marian Rejewski (2005), Andrzej Szwalbe (2006, odsłonięcie 2007).

Andrzej Szwalbe, 1995

Popiersie upamiętnia Andrzeja Szwalbego (1923–2002), wieloletniego dyrektora bydgoskiej Filharmonii Pomorskiej, animatora powojennego życia kulturalnego w regionie kujawsko-pomorskim. To dzięki jego wizjom i konsekwentnym działaniom Bydgoszcz zawdzięcza m.in. wybudowanie gmachu Filharmonii Pomorskiej (1953–1958), pawilonu Galerii Miejskiej BWA (1970) czy koncepcję utworzenia Opery Nova (1973–2006). Był inicjatorem powstania Bydgoskiego Towarzystwa Naukowego (1959), założycielem orkiestry kameralnej Capella Bydgostiensis pro Musica Antiqua. Przyczynił się do uruchomienia w mieście filii łódzkiej Państwowej Wyższej szkoły Muzycznej (1974) przekształconej w samodzielną Akademię Muzyczną im. Feliksa Nowowiejskiego.

Popiersie, do którego A. Szwalbe pozował osobiście, powstawało w pracowni rzeźbiarza. Lekko przechylona głowa sugeruje zasłuchanie. Twarz jest skupiona, co podkreślają głębokie zmarszczki na czole, a oczy, o opuszczonych powiekach schowane za dużymi, okrągłymi oprawkami okularów. A. Szwalbe w interpretacji M. Kubiaka zdaje się być pogrążony w myślach, nieobecny. Został pokazany w oficjalnym stroju. Ma na sobie marynarkę i szeroki krawat, modny w latach 90. XX w.

Bibliografia:

Adam Bezwiński, Andrzej Szwalbe portret niedokończony, Bydgoszcz 1996

Michał Kubiak. Rzeźbiarz,[online], [dostępny: https://michal-kubiak.pl/], [dostęp: 27.02.2023]

My, artyści, jesteśmy Don Kichotami, [w:] Krystyna Starczak-Kozłowska, Życie na przełomie.

Opowieść o Andrzeju Szwalbe, wyd. II poszerzone, Bydgoszcz 2018

Spacerownik śladami rzeźb Michała Kubiaka, koncepcja: Katarzyna Gębarowska, Małgorzata Kubiak, tekst: Agnieszka Wysocka, zdjęcia: Partyk Chenc, Bydgoszcz 2022

opracowanie: dr Agnieszka Wysocka

Michał Kubiak (ur. 1946) – rzeźbiarz i medalier. Studiował w l. 1967–1972 w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Poznaniu, gdzie obronił dyplom w pracowni Olgierda Truszyńskiego. Oprócz eksperymentów we własnej pracowni, włączył się w życie artystyczne współtworząc Grupę Bydgoską „Galeria 1+X” (z Januszem Bałdygą i Ignacym Bullą). W 1994 r. był komisarzem wystaw bydgoskich artystów w Londynie i Edynburgu. Podejmuje różnorodne tematy rzeźbiarskie, spośród których najważniejsze są te związane z kondycją człowieka – wiecznego wędrowca. To twórczość głęboko humanistyczna, doceniana i nagradzana. Trudno wyobrazić sobie układ urbanistyczny Bydgoszczy bez realizacji M. Kubiaka. W 2022 wytyczona została trasa śladami jego rzeźb. Znalazła się na niej m.in. figura Flisaka hrabiego Czakiego (2017), Wędrowiec (1997, odsłonięcie 2004), Marian Rejewski (2005), Andrzej Szwalbe (2006, odsłonięcie 2007).

Czesław Miłosz, 1997

8 czerwca 1995 r. bydgoszczanie spotkali się z polskim noblistą Czesławem Miłoszem (1911–2004) we wnętrzach Filharmonii Pomorskiej. Na poetę czekały tłumy wielbicieli jego twórczości, uhonorowanej w 1980 r. literacką Nagrodą Nobla. Dwa lata później, na pamiątkę tego wydarzenia galerię rzeźb wzbogaciło popiersie C. Miłosza. M. Kubiak mistrzowsko oddał dystans jednego z najwybitniejszych poetów XX w. do świata, lekko cofając sylwetkę, a ułożeniem ramion sugerując wsunięcie dłoni w kieszenie. Nieznacznie uniesiona głowa to z jednej strony zaciekawienie, a z drugiej – brak zainteresowania dla tego co rozpraszałoby skupienie. Autor Zniewolonego umysłu nie patrzy w stronę widza. Rzeźbiarz nie zapomniał o charakterystycznych detalach – szerokich brwiach, głęboko osadzonych oczach i delikatnym uśmiechu, znanych z wielu zachowanych fotografii.

Bibliografia:

Czesław Miłosz, oprac. Krystyna Dąbrowska, wrzesień 2008 – tekst opracowany do „Antologii polskiej poezji od Średniowiecza do wieku XXI” wg koncepcji Piotra Matywieckiego,[online], [dostępny: https://culture.pl/pl/tworca/czeslaw-milosz], [dostęp: 27.02.2023]

Michał Kubiak. Rzeźbiarz,[online], [dostępny: https://michal-kubiak.pl/], [dostęp: 27.02.2023]

My, artyści, jesteśmy Don Kichotami, [w:] Krystyna Starczak-Kozłowska, Życie na przełomie.

Opowieść o Andrzeju Szwalbe, wyd. II poszerzone, Bydgoszcz 2018

Spacerownik śladami rzeźb Michała Kubiaka, koncepcja: Katarzyna Gębarowska, Małgorzata Kubiak, tekst: Agnieszka Wysocka, zdjęcia: Partyk Chenc, Bydgoszcz 2022

opracowanie: dr Agnieszka Wysocka

Michał Kubiak (ur. 1946) – rzeźbiarz i medalier. Studiował w l. 1967–1972 w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Poznaniu, gdzie obronił dyplom w pracowni Olgierda Truszyńskiego. Oprócz eksperymentów we własnej pracowni, włączył się w życie artystyczne współtworząc Grupę Bydgoską „Galeria 1+X” (z Januszem Bałdygą i Ignacym Bullą). W 1994 r. był komisarzem wystaw bydgoskich artystów w Londynie i Edynburgu. Podejmuje różnorodne tematy rzeźbiarskie, spośród których najważniejsze są te związane z kondycją człowieka – wiecznego wędrowca. To twórczość głęboko humanistyczna, doceniana i nagradzana. Trudno wyobrazić sobie układ urbanistyczny Bydgoszczy bez realizacji M. Kubiaka. W 2022 wytyczona została trasa śladami jego rzeźb. Znalazła się na niej m.in. figura Flisaka hrabiego Czakiego (2017), Wędrowiec (1997, odsłonięcie 2004), Marian Rejewski (2005), Andrzej Szwalbe (2006, odsłonięcie 2007).

Stefan Kisielewski, 1994

Powszechnie kojarzony jako pisarz i krytyk muzyczny, Stefan Kisielewski (1911–1991) był kompozytorem. W Konserwatorium Warszawskim zdobył dyplom z teorii muzyki (1934), z kompozycji (1937) i w klasie fortepianu (1937). Od 1932 r. publikował recenzje muzyczne w „Muzyce Polskiej”, „Pionie” i ‘Buncie Młodych”. Jeszcze przed wybuchem II wojny światowej rozpoczął pracę w Polskim Radiu. Uczestnik powstania warszawskiego, podczas którego stracił większość dorobku kompozytorskiego. Po wojnie związał swoje losy z Krakowem, gdzie wykładał teorię muzyki w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej. Usunięty z uczelni przez władze komunistyczne w 1949 r. udzielał prywatnych lekcji, zajmował się pracą dziennikarską i literacką. Skomponował wiele utworów utrzymanych w duchu neoklasycystycznym. Jego twórczość była doceniana i nagradzana. Pozostawił setki błyskotliwych felietonów i recenzji muzycznych.  

M. Kubiak wykonał popiersie S. Kisielewskiego, w którym z głowa została potraktowana bardzo realistycznie, z dbałością o szczegóły, takie jak zmarszczki na czole, zaczesane do tyłu włosy czy wąsy. Usta rozciągnięte w ironicznym, charakterystycznym dla S. Kisielewskiego uśmiechu „rzeźbią” głębokie, pionowe bruzdy na policzkach. Sam tors opracowany jest bardziej szkicowo. Nierówno układające się klapy marynarki sugerują pośpiech. Popiersie jest pogodne w wyrazie, dobrze pokazuje błyskotliwą inteligencję i przekorną naturę S. Kisielewskiego.

Andrzej Szwalbe bardzo często zapraszał S. Kisielewskiego na wydarzenia muzyczne, licząc na recenzje i tym samym zainteresowanie szerszej publiczności koncertami odbywającymi się w bydgoskiej Filharmonii.

Bibliografia:

Kisiel o Szwalbe – Szwalbe o Kisielu, [w:] Krystyna Starczak-Kozłowska, Życie na przełomie. Opowieść o Andrzeju Szwalbe, wyd. II poszerzone, Bydgoszcz 2018

Michał Kubiak. Rzeźbiarz,[online], [dostępny: https://michal-kubiak.pl/], [dostęp: 27.02.2023]

Spacerownik śladami rzeźb Michała Kubiaka, koncepcja: Katarzyna Gębarowska, Małgorzata Kubiak, tekst: Agnieszka Wysocka, zdjęcia: Partyk Chenc, Bydgoszcz 2022

Stefan Kisielewski, oprac. Polskie Centrum Informacji Muzycznej, Związek Kompozytorów Polskich, marzec 2002, aktualizacja grudzień 2012,[online], [dostępny: https://culture.pl/pl/tworca/stefan-kisielewski], [dostęp: 27.02.2023]

opracowanie: dr Agnieszka Wysocka

Adam Myjak (ur. 1947) – rzeźbiarz i pedagog. Studiował na Wydziale Rzeźby Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Dyplom obronił w 1971 r. w pracowni Jana Bohdana Chmielewskiego. Po studiach związany z warszawską ASP, gdzie przeszedł wszystkie stopnie kariery akademickiej (od asystenta do profesora zwyczajnego), a kilkakrotnie kierował uczelnią jako rektor. A. Myjak jest osobowością rzeźby współczesnej nurtu nowej figuracji, laureatem wielu nagród i wyróżnień. Reprezentuje kulturę polską na międzynarodowych wystawach, plenerach artystycznych, jego rzeźby eksponowane są w przestrzeniach miejskich, we wnętrzach teatrów, oper i filharmonii.

U Adama Myjaka ważną „mantrą” ikonograficzną pozostaje forma głowy, niejednokrotnie o sugerowanej bądź poetycko wyciszanej fizjonomii, jak w cyklu Sen rozwijanym od l. 70. XX w. do dzisiaj. Twórczość A. Myjaka weszła do kanonu współczesnej kultury wizualnej i współczesnej edukacji w zakresie nauk o sztuce, jego rzeźby znalazły się w wielu międzynarodowych prestiżowych kolekcjach sztuki odległych miejsc świata. Artysta w rozmowie z Wiesławą Wierzchowską wspomina: „Na początku podejmowałem różne próby, także niefiguratywne. Wszystkie one bazowały na wyspekulowanym pomyśle, […] poruszałem się po niepewnym gruncie. […] Stwierdziłem, że w figuracji czuję się najpewniej. […] jak gdyby sama ręka do tego prowadzi. […] Pierwszy sygnał powstaje w kontekście do innych rzeźb i jest ich następstwem. Cały czas podążam za instynktem”..

Jan Stanisław Wojciechowski – rzeźbiarz, teoretyk i krytyk sztuki, określił A. Myjaka „esencjalistą w post-historycznej „epoce” sztuki”. Pisał: „Zwłaszcza w cyklu głów ze złotymi, połyskliwymi opaskami na oczach. Suponowałem swoisty transcendentalizm tych prac. Wydawało mi się, że złote światła odblaskowe dają szansę światłu w jego metaforycznym sensie.  Kryptoreligijny wątek w twórczości Myjaka drążyłem później w niepublikowanym wywiadzie z artystą przeprowadzonym przeze mnie w roku 1992. […] U Myjaka […] operacja przeprowadzana jest sugestywnie poprzez rzeźbiarską grę symboliką oczu i ust – jego najbardziej znane głowy   to niemalże Hansenowski  aktywny negatyw. Mają zamknięte lub zamazane oczy a usta,  jakby niemogące zaczerpnąć powietrza lub w niemym krzyku otwarte, wciągają nas w głąb. Skierowany zwykle na zewnątrz zestaw komunikacyjnych gestów twarzy, generowanych przez kształt oczu i ust, zostaje zaprzeczony w głowach artysty  i zawrócony  na samego siebie. Patrzący przedsiebie, staje się patrzącym w siebie.”

Rzeźba Artur Malawski pochodzi z wczesnego okresu twórczości A. Myjaka, który w tym okresie współtworzył kręgi literacko-kulturalne i był redaktorem naczelnym działu kulturalnego warszawskiego kwartalnika „Nowy Wyraz”, promującego młode talenty sztuki współczesnej, m.in. Ryszarda Wojciechowskiego, Zofię Kulik, Przemysława Kwieka, Barbarę Falender. A. Myjak, będący osobowością nurtu nowej figuracji, portretując Artura Malawskiego (1904-1957) wybitnego, przedwcześnie zmarłego kompozytora i wirtuoza skrzypiec, pedagoga i dyrygenta.  Rola A. Malawskiego dla współczesnej muzyki jest bardzo istotna. Był na początku l. 50 XX w. wykładowcą dyrygentury w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Katowicach. W roku 1948 r. A. Malawski przedstawił Etiudy symfoniczne na fortepian i orkiestrę podczas Festiwalu Międzynarodowego Towarzystwa Muzyki Współczesnej w Amsterdamie, odnosząc sukces. W latach 40. i 50. XX w. był prezesem Polskiego Towarzystwa Muzyki Współczesnej i członkiem Zarządu Głównego Związku Kompozytorów Polskich. W 1956 r. Związek Kompozytorów Polskich przyznał mu nagrodę za całokształt działalności kompozytorskiej i pedagogicznej, a rok później miasto Kraków wręczyło A. Malawskiemu Nagrodę Muzyczną za osiągnięcia twórcze ze szczególnym uwzględnieniem II symfonii „Dramatycznej” z1956.

A. Myjak przyjął konwencję popiersia aluzyjnego do epoki romantyzmu. Zastosował dyskretną asymetrię, jakby semantycznie podkreślającą osobowość A. Malawskiego, tworzącego nieprzerwanie, także w czasach II wojny światowej, zmagającego się z brutalnością czasów, w których przyszło mu żyć. W dolnej partii popiersia widoczna jest forma nacięcia, charakterystyczna dla całej późniejszej twórczości A. Myjaka.

Bibliografia:

Artur Malawski. Życie i twórczość, red. Bogusław Schäffer, Kraków 1969

Artur Malawski, oprac. Polskie Centrum Informacji Muzycznej, Związek Kompozytorów Polskich, lipiec 2002, [online], [dostępny:https://culture.pl/pl/tworca/artur-malawski], [dostęp: 21.02.2023]

Adam Myjak. Rzeźby z lat 1970–1995. Galeria Studio, Warszawa 1999

Adam Myjak, Wspomnienia [w:] Kalendarium. Katalog wystawy ADAM MYJAK. RZEŹBA, Państwowa Galeria Sztuki Sopot, Sopot 2012

Jan Stanisław Wojciechowski, Adam Myjak – esencjalista w post-historycznej „epoce” sztuki, tekst z archiwum profesora Adama Myjaka, odniesienie do wcześniejszych publikacji prof. Jana Stanisława Wojciechowskiego: Jan Stanisław Wojciechowski, Adam Myjak a porządki świata w sztuce, [w:] tenże: Z punktu widzenia rzeźbiarza. Sztuka lat 80, CRP Orońsko, 1983. Tekst ukazał się w „Magazynie Artystycznym” nr 2, 1989 oraz w innej wersji  p.t. tenże: Nowy barok  w „Przeglądzie Powszechnym”  nr 10, 1988

opracowanie: dr Dorota Grubba-Thiede

Teresa Rostworowska (1923–1981) – rzeźbiarka, konserwatorka dzieł sztuki, rysowniczka i ilustratorka. Pierwszych lekcji rzeźby udzielała T. Rostworowskiej Jadwiga Horodyska, w swoim atelier w Żurawnie. Była absolwentką lwowskiego Gimnazjum Sacré-Coeur. W czasie II wojny światowej była żołnierzem AK, w l. 1941–1943 uczyła się w krakowskiej Kunstgewerbeschule [Szkoła Rzemiosła Artystycznego]. W l. 1945–1946 studiowała, jako wolna słuchaczka, w krakowskiej ASP w pracowni Stanisława Horno-Popławskiego i Xawerego Dunikowskiego. Następnie przeniosła się do Warszawy, gdzie na tamtejszej ASP skończyła studia i włączyła się w prace rekonstrukcyjno-konserwatorskie rzeźb podczas odbudowy stolicy (m.in. rzeźby Domu Rzemiosł, Teatru Wielkiego, w parku w Wilanowie, w Ogrodzie Saskim, w pałacu Ostrogskich na Tamce, w pałacu Krasińskich). Wykonywała własne rzeźby, w tym portrety (Victora Hugo, Elżbiety Tomaszewskiej, Józefa Wierusz-Kowalskiego) i zespoły rzeźb dla wnętrz kościelnych. W l. 1972–1981 była kierowniczką Pracowni Rzeźby Pracowni Konserwacji Zabytków w oddziale „Zamek”, gdzie rekonstruowano m.in. rzeźby Zamku Królewskiego.

T. Rostworowska zinterpretowała w oryginalny sposób typ anatomii Zygmunta Mycielskiego (1907–1987), kompozytora, dyrygenta i teoretyka muzyki. Do podjęcia studiów w Paryżu zachęcał go Karol Szymanowski, za co Z. Mycielski podziękował składając hołd mistrzowi z „Atmy” komponując Lamento di Tristano (1947). Po II wojnie światowej Z. Mycielski współredagował „Ruch Muzyczny” i „Rocznik Chopinowski”. Publikował w paryskiej „Kulturze”, przeciwstawiał się władzy komunistycznej ingerującej w życie muzyczne, za co spotykały go represje. W 1978 r. zaangażowany był w działalność nielegalnego Towarzystwa Kursów Naukowych. Za swoje utwory kompozytorskie nagradzany w kraju i zagranicą, m.in. za Uwerturę śląską na orkiestrę i dwa fortepiany (1948), Symfonię nr 1 „Polską” (1961). Dla jego twórczości ważną inspiracją była poezja Z. Herberta, Czesława Miłosza, Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego.

Nastrojowy i elegancki w wyrazie portret Z. Mycielskiego autorstwa T. Rostworowskiej jest dowodem na doskonały warsztat artystki.

Bibliografia:

Anna Maria Leśniewska, Rostworowska z Czartoryskich Teresa Maria, [w:] Polski Słownik Biograficzny, red. S. Kieniewicz, t. XXXII, Wrocław–Warszawa–Kraków 1989–1991, s. 174–175

Zygmunt Mycielski, oprac. Polskie Centrum Informacji Muzycznej, Związek Kompozytorów Polskich, wrzesień 2002, [online], [dostępny: https://culture.pl/pl/tworca/zygmunt-mycielski], [dostęp: 17.03.2023]

opracowanie: dr Dorota Grubba-Thiede