Wydarzenie

Koncert skrzypcowy D-dur op. 61 L. van Beethovena, jedyny zachowany w całości koncert na skrzypce solo tego kompozytora, powstał w 1806 roku dla F. Clementa – koncertmistrza orkiestry Theater an der Wien. Pomimo chłodnego przyjęcia dzieła w dniu premiery, ze względu na liczne niedopracowania i opieszałość kompozytora, który to do ostatnich chwil nanosił do partytury poprawki, koncert ten uchodzi za wzór harmonii i proporcji pomiędzy orkiestrą i partią solową, jak i pomiędzy uczuciowością i nastrojowością a pierwiastkiem wirtuozowskim. Renesans utworu datuje się na rok 1844, kiedy to 12-letni wówczas Joseph Joachim wykonał go w towarzystwie orkiestry Londyńskiego Towarzystwa Filharmonicznego pod samego batutą F. Mendelssohna.

Uczeń czarnoksiężnika to nie tylko najbardziej znane dzieło Paula Dukasa, ale także jedno z najpopularniejszych dzieł symfoniki francuskiej w ogóle. Dzieło to jest doskonałym przykładem zdolności przedstawiania dźwiękami wydarzeń pozamuzycznych. Historia jest prosta – stary mag zostawia w swojej pracowni tytułowego ucznia, który ma za zadanie nosić wodę. Ponieważ nie chce mu się wykonywać pracy, rzuca zaklęcie na miotłę, by ta wyręczyła go w obowiązkach. Początkowo student jest zachwycony, prędko jednak okazuje się, że nie jest w stanie zdjąć z przedmiotu zaklęcia, a pracowni grozi całkowite zatopienie. Młodzieniec łapie więc za siekierę i rąbie miotłę na dwie części, lecz teraz każda z nich nosi wodę niezależnie od drugiej. Sytuację ratuje dopiero powrót czarnoksiężnika. W dziele wyróżnić można cztery główne motywy muzyczne: temat wody (liryczna myśl muzyczna grana przez flety), temat miotły (łagodna melodia klarnetu, która później staje się groteskowym tańcem granym przez fagot w artykulacji staccato), skoczny temat ucznia wykonywany przez flety (później także z akompaniamentem dzwonków) oraz temat czarnoksiężnika (flety i trąbka z tłumikiem).

W utworze Ucieszne figle Dyla Sowizdrzała R. Strauss nawiązał do postaci wywodzącej się z folkloru północnych Niemiec. Według najstarszej wersji przygód Dyla Sowizdrzała był on wędrownym rzemieślnikiem, który żył w XIV wieku i miał zamiłowanie do płatania figli podczas pracy. Arcydzieło Straussa ukazuje komiczny talent tego zazwyczaj bardzo poważnego kompozytora.