Igor Strawiński, 1977
rzeźba – brąz (odlew: Brąz Dekoracyjny Warszawa), cokół – marmur „Sławniowice”
wys. rzeźby: 70 cm, wys. cokołu: 160 cm
sygn. brak
rzeźba ustawiona w parku im. Jana Kochanowskiego w Bydgoszczy
Barbara Zbrożyna (1923–1995) – rzeźbiarka, graficzka, rysowniczka i medalierka, poetka, pedagożka. Studiowała w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych w pracowni Xawerego Dunikowskiego (1945–1947) i w warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych w pracowni Franciszka Strynkiewicza, gdzie obroniła dyplom w 1950 r. Jeszcze w czasie studiów pracowała przy odbudowie stolicy, a dla nowo wzniesionej dzielnicy Mariensztat wykonała rzeźbę Przekupka (1949). Związana z warszawskim środowiskiem artystycznym skupionym przy galerii „Krzywe Koło”. W l. 50 i 60 XX w. B. Zbrożyna twórczo nawiązywała do dokonań Henry Moore’a, projektowała rzeźby i mozaiki dla osiedla Sady Żoliborskie (1958–1962). Związana była z ruchem opozycyjnym, w 1976 r. podpisała List protestacyjny do Komisji Nadzwyczajnej Sejmu PRL przeciwko zmianom w Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (tzw. List 59). Projektowała nagrobki na warszawskich Powązkach, m.in.: Xawerego Dunikowskiego (1966), Stanisława Herbsta (1974), Erny Rosenstein (1989), Artura Sandauera (1989). Była mistrzynią rzeźbiarskiego portretu. Początkowo były one realistyczne w charakterze, jak Portret Władysława Broniewskiego (1951), następnie coraz ogólniejsze w formie – Portret Tadeusza Kotarbińskiego (1966). W 2008 r. Anna Maria Leśniewska, kuratorka wystawy monograficznej B. Zbrożyny w Zachęcie podkreślała: „Przywołanie twórczości Barbary Zbrożyny to także próba zmierzenia się z tradycją rzeźby, ukształtowanej w pracowni prof. Xawerego Dunikowskiego. W pamięci artystki profesor pozostał na zawsze nie tylko najwybitniejszym polskim rzeźbiarzem i nauczycielem, ale przede wszystkim artystą o ogromnej sile inspiracji. Nadrzędną zasadą pracy twórczej Zbrożyny było widzenie rzeczywistości poprzez istnienie człowieka, a co za tym idzie wychwytywanie najważniejszych aspektów ludzkiej egzystencji (…) Wynikało to nie tylko z bogatych doświadczeń artystycznych i pedagogicznych rzeźbiarki, ale i z tolerancji wobec ludzkich ułomności”.
Igor Strawiński, 1977
Wyrazista, ustawiona na wysokim postumencie z napisem IGOR/STRAWINSKY, głowa portretowa Igora Strawińskiego(1882-1971), wyróżnia się na tle parkowej zieleni. Rosyjski kompozytor, pianista i dyrygent, autor ponad stu utworów pamiętany jest przede wszystkim jako współtwórca (od 1910) sukcesów tzw. Baletów Rosyjskich prowadzonych przez Sergiusza Diagilewa, dla których stworzył Ognistego Ptaka, Pietuszkę i Święto wiosny. Wystawienie tego ostatniego baletu w 1913 r. było skandalem, dzieło jednak szybko doceniono i uznano za triumf kompozytora. Po II wojnie światowej tworzył awangardowe kompozycje, koncertował i dyrygował orkiestrami na całym świecie.
Bibliografia:
Igor Strawiński – od romantyzmu do XX wiecznej awangardy,[online], [dostępny: https://www.polskieradio.pl/39/156/Artykul/2533094,Igor-Strawinski-od-romantyzmu-do-XX-wiecznej-awangardy ], [dostęp: 2.04.2023]
Aleksandra Kłaput-Wiśniewska, Andrzej Szwalbe w kontaktach z polskimi kompozytorami, [w:] Andrzej Szwalbe i jego dziedzictwo. Zbiór studiów, t.2, Bydgoszcz 2016
Anna Maria Leśniewska, Barbara Zbrożyna. Rzeźba, Centrum Rzeźby Polskiej, Orońsko 2006
Barbara Zbrożyna. Figury nasłonecznione. Katalog wystawy, Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki Warszawa, kurator Leśniewska Anna Maria, współpr. Julia Leopold, red. Dorota Karaszewska, Warszawa 2008
opracowanie (Barbara Zbrożyna): dr Dorota Grubba-Thiede opracowanie (rzeźba Igor Strawiński): dr Agnieszka Wysocka
![Promethidion [w hołdzie Cyprianowi Kamilowi Norwidowi], 1988](https://filharmonia.bydgoszcz.pl/wp-content/uploads/2024/04/S-Slonina-Promethidion-1-500x750.jpg)
Promethidion [w hołdzie Cyprianowi Kamilowi Norwidowi], 1988
brąz
wys. 180 cm
sygn. brak
rzeźba ustawiona przed elewacją frontową (zachodnią) gmachu Filharmonii Pomorskiej
Stanisław Słonina (ur. 1936) – rzeźbiarz, rysownik, eseista i pedagog. Ukończył Państwowe Liceum Sztuk Plastycznych w Zakopanem w 1956 r., a następnie studiował w l. 1956–1962 na Wydziale Rzeźby Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie w pracowni Mariana Wnuka. W 1962 r. został wykładowcą akademickim w macierzystej uczelni, pełniąc funkcję prorektora (1978–1981) i dwukrotnie dziekana Wydziału Rzeźby. Należy do Międzynarodowego Stowarzyszenia Medalierów FIDEM. S. Słonina specjalizuje się w rzeźbie monumentalnej, pracuje w metalu, granicie i ceramice. Uprawia też rzeźbę plenerową i relief. Mimo rozmiarów rzeźby S. Słoniny są pełne poezji. W ikonografii S. Słoniny ważne miejsce zajmuje duchowość i sacrum. Zrealizował m.in. pomniki Jana Pawła II w Buenos Aires (1999), Łowiczu (2000), Żyrardowie (2009). Inne realizacje to m.in. pomnik Józefa Piłsudskiego w Częstochowie (1990), pomnik Henryka Sienkiewicza we Włocławku (1971). W realizacjach kameralnych S. Słonina sięga po nietuzinkowe materiały i struktury, np. metalowe druciki (które traktuje jak nić pajęczą, czy włóczkę) – Tetoriente (Głowa wschodu) (1971), Dziki bohater (1972). O tym etapie twórczości S. Słoniny tak pisała jego córka Urszula Słonina: „Drobniutkie niteczki błyszczące metalicznym blaskiem, wciągają nas w swój prawie niematerialny wymiar. Mówią o cierpliwej, benedyktyńskiej pracowitości autora (…)”.
Promethidion [w hołdzie Cyprianowi Kamilowi Norwidowi], 1988
Rzeźba Promethidion S. Słoniny jest hołdem dla Cypriana Kamila Norwida (1821–1883), twórcy poematu pod tym tytułem, wydanego w Paryżu w 1851. Dzieło należy do cyklu metaforycznych prac, w których rzeźbiarz interpretuje fenomeny: natchnienia, metamorfozy, światła i kontemplacji. Twórczość C.K. Norwida, poety i artysty plastyka, była ważna dla S. Słoniny. Już w 1974 r. rzeźbiarz poświęcił romantycznemu poecie pracę Podzwonne Norwidowi.
Promethidion jest dialogiem z „duchem Poety”. Odbiorcy konfrontują się symbolami, archetypami, zakomponowanymi na „pulpicie” postumentu. Należą do nich: dłoń [odpowiedzialna za akty twórcze, za zapisywanie tekstów, za kształtowanie rzeźby, etc.] i skrzydła [symbolizujące poezję, duszę, natchnienie poetyckie, wzlatywanie ponad dosłowność]. Ta przestrzenna metafora odnosi się do mistycyzmu, przypominając m.in. motyw opuszczonej dłoni Chrystusa z obrazu Rogiera van der Weydena Zdjęcie z krzyża (1435), która, mimo tragedii Ukrzyżowanego zwiastuje Zmartwychwstanie. W kompozycji Promethidion S. Słoniny forma dłoni opada pionowo, jakby bez siły, natomiast przedramię rozdzielone na dwie części unosi się ku górze, przypominając rozpostarte skrzydła, lub płonący ogień. Rzeźba Promethidion wydaje się próbą skomunikowania z genialnym pisarzem i artystą XIX w., a zaproponowane symbole, wynikają z zasłuchania w naturę poematu Norwida.
Druga kompozycja S. Słoniny Promethidion,znajduje się w kolekcji Muzeum Romantyzmu w Opinogórze.
Rzeźba Promethidion [w hołdzie Cyprianowi Kamilowi Norwidowi], miała współtworzyć Galerię Rzeźby Romantycznej zaplanowaną przez Andrzeja Szwalbego, realizowanej od połowy l. 80. XX w. dla założenia pałacowo-parkowego w Ostromecku.
Bibliografia:
Stanisław Słonina. Medale. Katalog wystawy, tekst: Wiesława Bąblewska-Rolke, CBWA Warszawa Kordegarda, Warszawa 1980
Stanisław Słonina, [online], [dostępny:https://rzezba-oronsko.pl/artysci/stanislaw-slonina/], [dostęp: 2.04.2023]
Stanisław Słonina, film dokumentalny, reż. Piotr Welk, Andrzej Artymowicz, Instytut Sztuki Mediów Warszawa 2021, https://vimeo.com/536779871 [dostęp: 2.04.2023]
opracowanie: dr Dorota Grubba-Thiede
Grażyna Bacewicz, 1976
rzeźba – piaskowiec
cokół – granit ze Strzegomia
wys. rzeźby: 389 cm, wys. cokołu: 80 cm
sygn. EHS (na rzeźbie, l.d.)
rzeźba ustawiona w parku im. Jana Kochanowskiego w Bydgoszczy
Ewelina Szczech-Siwicka (ur. 1932) – rzeźbiarka, medalierka i graficzka. Studiowała do 1955 r. na Wydziale Sztuk Pięknych UMK w Toruniu, w pracowni Jerzego Hoppena. Twórczyni ekslibrisów. Projektantka neonów hotelu „Helios” w Toruniu (1972)
Henryk Siwicki (1927–2004) – rzeźbiarz i medalier, malarz i rysownik. Studiował do 1955 r. na Wydziale Sztuk Pięknych UMK w Toruniu, w pracowni Tymona Niesiołowskiego i Tadeusza Godziszewskiego. Jego wiersze i wspomnienia, ilustrowane autorskimi grafikami Z ciemności w ciemność ukazały się w 2016 r.
Ewelina Szczech-Siwicka i Henryk Siwicki stworzyli wspólnie wiele dzieł rzeźbiarskich w Toruniu i na terenie województwa kujawsko-pomorskiego, m.in.: Zegar słoneczny w Toruniu (1973, upamiętniający Rok Kopernikański), Zegar słoneczny „Paw” w Inowrocławiu, pomnik Dzieciom Polskim Ofiarom Faszyzmu w Toruniu (1980), pomnik Ludwika Rydygiera w Chełmnie (1984), zrekonstruowali pomnik Żołnierza Polskiego w Grudziądzu (1986).
Projektowali wystroje wnętrz, m.in. dla Pijalni Wód Mineralnych w Ciechocinku (1974).
W 2010 r. Ewelina Szczech-Siwicka i Henryk Siwicki obchodzili w toruńskiej galerii „Na piętrze” wspólny jubileusz 55-lecia działalności artystycznej.
Grażyna Bacewicz, 1976
Wśród rzeźb plenerowych wyróżnia się jedyna upamiętniająca kobietę – kompozytorkę i skrzypaczkę Grażynę Bacewicz (1909–1969). Wykształcenie muzyczne zdobywała od 1919 r. w łódzkim Konserwatorium Muzycznym Heleny Kiieńskiej-Dobkiewiczowej, a od 1924 r. w Konserwatorium Warszawskim. Ukończyła je z dyplomem z zakresu gry na skrzypcach i z kompozycji. W tym samym roku, jako stypendystka Ignacego Jana Paderewskiego wyjechała do Paryża na studia kompozytorskie. Od 1935 r. rozpoczęła karierę indywidualną, m.in. współpracując z Orkiestrą Polskiego Radia. Po II wojnie światowej do l. 50. XX w. koncertowała na scenach europejskich, jednocześnie była wykładowczynią w Państwowym Konserwatorium Muzycznym w Łodzi. W l. 50. XX w. poświęciła się komponowaniu i nauczaniu. W 1967 r. otrzymała tytuł profesora zwyczajnego.
Rzeźba całopostaciowa, ustawiona na cokole (cokół przeskalowany, na nim z lewej strony napis: GRAŻYNA BACEWICZ) i przesunięta w prawą stronę. G. Bacewicz ubrana w długą suknię z szerokimi rękawami, podtrzymuje na wysokości klatki piersiowej duży bukiet kwiatów.
Kamienny posąg G. Bacewicz tworzy zespół z rzeźbami przedstawiającymi Stanisława Moniuszkę (autor: Witold Marciniak) i Mieczysława Karłowicza (autor: Henryk Rasmus), ustawionymi po północnej stronie Filharmonii Pomorskiej, na tle parkowej zieleni.
Bibliografia:
Grażyna Bacewicz, oprac. Polskie Centrum Informacji Muzycznej, Związek Kompozytorów Polskich, listopad 2001, aktualizacja: wrzesień 2008, październik 2014, [online], [dostępny: https://culture.pl/pl/tworca/grazyna-bacewicz], [dostęp: 10.04.2023]
Plastyka Toruńska 1945–1975. Katalog wystawy, komisarz wystawy Barbara Narębska-Dębska, red. katalogu Bogusław Mansfeld, Toruń 1975
opracowanie: dr Agnieszka Wysocka
Henryk Wieniawski, 1975
rzeźba – piaskowiec
cokół – granit ze Strzegomia
wys. rzeźby: 389 cm, wys. cokołu: 80 cm
sygn. EHS (na rzeźbie, p.d.)
rzeźba ustawiona przed elewacją tylną (wschodnią) gmachu Filharmonii Pomorskiej
Ewelina Szczech-Siwicka (ur. 1932) – rzeźbiarka, medalierka i graficzka. Studiowała do 1955 r. na Wydziale Sztuk Pięknych UMK w Toruniu, w pracowni Jerzego Hoppena. Twórczyni ekslibrisów. Projektantka neonów hotelu „Helios” w Toruniu (1972)
Henryk Siwicki (1927–-2004) – rzeźbiarz i medalier, malarz i rysownik. Studiował do 1955 r. na Wydziale Sztuk Pięknych UMK w Toruniu, w pracowni Tymona Niesiołowskiego i Tadeusza Godziszewskiego. Jego wiersze i wspomnienia, ilustrowane autorskimi grafikami Z ciemności w ciemność ukazały się w 2016 r.
Ewelina Szczech-Siwicka i Henryk Siwicki stworzyli wspólnie wiele dzieł rzeźbiarskich w Toruniu i na terenie województwa kujawsko-pomorskiego, m.in.: Zegar słoneczny w Toruniu (1973, upamiętniający Rok Kopernikański), Zegar słoneczny „Paw” w Inowrocławiu (współprojektant: Wit Płażewski, 1975), pomnik Dzieciom Polskim Ofiarom Faszyzmu w Toruniu (1980), pomnik Ludwika Rydygiera w Chełmnie (1984), zrekonstruowali pomnik Żołnierza Polskiego w Grudziądzu (1986).
Projektowali wystroje wnętrz, m.in. dla Pijalni Wód Mineralnych w Ciechocinku (1974).
W 2010 r. Ewelina Szczech-Siwicka i Henryk Siwicki obchodzili w toruńskiej galerii „Na piętrze” wspólny jubileusz 55-lecia działalności artystycznej.
Henryk Wieniawski, 1975
Obok głowy portretowej Henryka Wieniawskiego (1835–1880) autorstwa Jerzego Bandury, rzeźba plenerowa jest drugim wizerunkiem kompozytora w zbiorach Filharmonii Pomorskiej. Rzeźba całopostaciowa, ustawiona na cokole. Autorzy skupili się na oddaniu rysów portretowych i na podkreśleniu elegancji wirtuoza skrzypiec. Rzeźbę H. Wieniawskiego stabilizuje z lewej strony prostopadłościenny blok kamienia, na którym płytko wyrzeźbiono tralkę. O nią muzyk opiera dłoń i przedramię, co nadaje sylwetce element swobodę. W lewej dłoni trzyma różę.
Bibliografia:
Plastyka Toruńska 1945-1975. Katalog wystawy, komisarz wystawy Barbara Narębska-Dębska, red. katalogu Bogusław Mansfeld, Toruń 1975
opracowanie: dr Agnieszka Wysocka
Karol Szymanowski, 1976
rzeźba – piaskowiec
cokół – granit ze Strzegomia
wys. rzeźby: 389 cm, wys. cokołu: 80 cm
sygn. brak
rzeźba ustawiona przed elewacją tylną (wschodnią) gmachu Filharmonii Pomorskiej
Ewelina Szczech-Siwicka (ur. 1932) – rzeźbiarka, medalierka i graficzka. Studiowała do 1955 r. na Wydziale Sztuk Pięknych UMK w Toruniu, w pracowni Jerzego Hoppena. Twórczyni ekslibrisów. Projektantka neonów hotelu „Helios” w Toruniu (1972)
Henryk Siwicki (1927–2004) – rzeźbiarz i medalier, malarz i rysownik. Studiował do 1955 r. na Wydziale Sztuk Pięknych UMK w Toruniu, w pracowni Tymona Niesiołowskiego i Tadeusza Godziszewskiego. Jego wiersze i wspomnienia, ilustrowane autorskimi grafikami Z ciemności w ciemność ukazały się w 2016 r.
Ewelina Szczech-Siwicka i Henryk Siwicki stworzyli wspólnie wiele dzieł rzeźbiarskich w Toruniu i na terenie województwa kujawsko-pomorskiego, m.in.: Zegar słoneczny w Toruniu (1973, upamiętniający Rok Kopernikański), Zegar słoneczny „Paw” w Inowrocławiu (współprojektant: Wit Płażewski, 1975), pomnik Dzieciom Polskim Ofiarom Faszyzmu w Toruniu (1980), pomnik Ludwika Rydygiera w Chełmnie (1984), zrekonstruowali pomnik Żołnierza Polskiego w Grudziądzu (1986).
Projektowali wystroje wnętrz, m.in. dla Pijalni Wód Mineralnych w Ciechocinku (1974).
W 2010 r. Ewelina Szczech-Siwicka i Henryk Siwicki obchodzili w toruńskiej galerii „Na piętrze” wspólny jubileusz 55-lecia działalności artystycznej.
Karol Szymanowski, 1976
Obok popiersia autorstwa Alfonsa Karnego, rzeźba plenerowa jest drugim wizerunkiem Karola Szymanowskiego (1882–1937) w zbiorach Filharmonii Pomorskiej. Rzeźba całopostaciowa ustawiona na cokole. Postać zwrócona jest nieznacznie w lewą stronę i ubrana została w długi, zakrywający sylwetkę płaszcz. Lewa ręka zgięta w łokciu przyciśnięta do piersi podtrzymuje kartę (z zapisem nutowym).
Bibliografia:
Plastyka Toruńska 1945-1975. Katalog wystawy, komisarz wystawy Barbara Narębska-Dębska, red. katalogu Bogusław Mansfeld, Toruń 1975
opracowanie: dr Agnieszka Wysocka
Piotr Czajkowski, 1976
rzeźba – brąz (odlew: Brąz Dekoracyjny Warszawa)
cokół – granit różowy z Michałowic
wys. rzeźby: 240 cm, wys. cokołu: 58 cm
sygn. ESH (na podstawie, w owalu)
rzeźba ustawiona na skwerze przed Zespołem Szkół Muzycznych im. Artura Rubinsteina w Bydgoszczy
Ewelina Szczech-Siwicka (ur. 1932) – rzeźbiarka, medalierka i graficzka. Studiowała do 1955 r. na Wydziale Sztuk Pięknych UMK w Toruniu, w pracowni Jerzego Hoppena. Twórczyni ekslibrisów. Projektantka neonów hotelu „Helios” w Toruniu (1972)
Henryk Siwicki (1927–2004) – rzeźbiarz i medalier, malarz i rysownik. Studiował do 1955 r. na Wydziale Sztuk Pięknych UMK w Toruniu, w pracowni Tymona Niesiołowskiego i Tadeusza Godziszewskiego. Jego wiersze i wspomnienia, ilustrowane autorskimi grafikami Z ciemności w ciemność ukazały się w 2016 r.
Ewelina Szczech-Siwicka i Henryk Siwicki stworzyli wspólnie wiele dzieł rzeźbiarskich w Toruniu i na terenie województwa kujawsko-pomorskiego, m.in.: Zegar słoneczny w Toruniu (1973, upamiętniający Rok Kopernikański), Zegar słoneczny „Paw” w Inowrocławiu (współprojektant: Wit Płażewski, 1975), pomnik Dzieciom Polskim Ofiarom Faszyzmu w Toruniu (1980), pomnik Ludwika Rydygiera w Chełmnie (1984), zrekonstruowali pomnik Żołnierza Polskiego w Grudziądzu (1986).
Projektowali wystroje wnętrz, m.in. dla Pijalni Wód Mineralnych w Ciechocinku (1974).
W 2010 r. Ewelina Szczech-Siwicka i Henryk Siwicki obchodzili w toruńskiej galerii „Na piętrze” wspólny jubileusz 55-lecia działalności artystycznej.
Piotr Czajkowski, 1976
Rzeźba całopostaciowa, ustawiona na podstawie i na cokole. Rosyjski kompozytor Piotr Czajkowski (1840–1893), twórca najsłynniejszego baletu na świecie – Jeziora łabędziego (1877), pokazany został jako zatopiony w myślach artysta. Patrzy w dół, palcami lewej dłoni dotyka modnie przystrzyżonej, krótkiej brody. Prawą rękę, zgiętą w łokciu, ma ułożoną na wysokości pasa. Ubrany został w długi, sięgający poniżej kolan podróżny płaszcz z wysokim kołnierzem i z krótką peleryną. Twórcy zdynamizowali sylwetkę, ukazując autora Dziadka do orzechów (1892) z wysuniętą prawą nogą, nieznacznie pochylonego do przodu.
Bibliografia:
Plastyka Toruńska 1945–1975. Katalog wystawy, komisarz wystawy Barbara Narębska-Dębska, red. katalogu Bogusław Mansfeld, Toruń 1975
opracowanie: dr Agnieszka Wysocka
Fryderyk Chopin, 1973–1975
rzeźba – piaskowiec, cokół – granit ze Strzegomia
wys. rzeźby: 260 cm, wys. cokołu: 175 cm
sygn. brak
rzeźba ustawiona przed elewacją frontową (zachodnią) gmachu Filharmonii Pomorskiej
Józef Makowski (1914–1997) – rzeźbiarz, grafik i rysownik. Studiował w l. 1936–1939 w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, m.in. w pracowni rzeźbiarskiej Tadeusza Breyera. Brał udział w kampanii wrześniowej 1939 r. jako dowódca plutonu w 63. Toruńskim Pułku Piechoty. Podczas okupacji niemieckiej żołnierz Armii Krajowej, w 1944 r. powstaniec warszawski. W 1946 r. był odpowiedzialny za oprawę plastyczną Wystawy Ogólnopomorskiej zorganizowanej z okazji 600-lecia Bydgoszczy. Był autorem rzeźb na terenie Bydgoszczy i w regionie kujawsko-pomorskim. Do jego dzieł należą m.in.: pomnik Bohaterom walk o polskość i wolność ziemi mogileńskiej w Mogilnie (1964), kameralna rzeźba plenerowa Złamana róża w Bydgoszczy (1969), upamiętniająca 50 bydgoskich gimnazjalistów zamordowanych przez Niemców w 1939 r., rzeźba Idący na stracenie w fordońskiej Dolinie Śmierci (1975), pomnik Lotników Polskich w Bydgoszczy (1980), pomnik Powstańców Wielkopolskich w Łabiszynie (1981). J. Makowski był również projektantem wnętrz.
Fryderyk Chopin, 1973–1975
Rzeźba ustawiona w plenerze, przed elewacją frontową Filharmonii Pomorskiej miała, zgodnie z pierwotną koncepcją, uzupełniać jej architekturę. Pomnik akcentuje północny ryzalit, stanowiący jednocześnie tło dla Fryderyka Chopina. Rzeźba powtarza w zmonumentalizowanej formie model rzeźby plenerowej Fryderyk Chopin z 1973. Na cokole napis: FRYDERYK CHOPIN.
Wizerunki F. Chopina i I.J. Paderewskiego powstały jako grupa rzeźbiarska. J. Makowski podobnie modelując sylwetki, ukazując kompozytorów w pozycji siedzącej, zwrócił ich ku sobie w taki sposób, że mimo odległości figury „prowadzą dialog”, tworząc oryginalną, akcentującą ramę dla frontowej elewacji Filharmonii Pomorskiej.
Bibliografia:
Józef Makowski, oprac. Daniel Rudnicki, [online], [dostępny: https://cmentarz.bydgoszcz.pl/wp/2016/05/26/jozef-makowski-1914-1997/], [dostęp: 7.04.2023]
Agnieszka Wysocka, Rzeźba w służbie muzyki. Kolekcja portretów kompozytorów z bydgoskiej Filharmonii Pomorskiej, [w:] Paragone. Rzeźba na granicy, red. Elżbieta Błotnicka-Mazur, Lechosław Lameński, Marcin Pastwa, Lublin 2016
opracowanie: dr Agnieszka Wysocka
Ignacy Jan Paderewski, 1973–1975
rzeźba – piaskowiec, cokół – granit ze Strzegomia
wys. rzeźby: 260 cm, wys. cokołu: 175 cm
sygn. brak
rzeźba ustawiona przed elewacją frontową (zachodnią) gmachu Filharmonii Pomorskiej
Józef Makowski (1914–1997) – rzeźbiarz, grafik i rysownik. Studiował w l. 1936–1939 w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, m.in. w pracowni rzeźbiarskiej Tadeusza Breyera. Brał udział w kampanii wrześniowej 1939 r. jako dowódca plutonu w 63. Toruńskim Pułku Piechoty. Podczas okupacji niemieckiej żołnierz Armii Krajowej, w 1944 r. powstaniec warszawski. W 1946 r. był odpowiedzialny za oprawę plastyczną Wystawy Ogólnopomorskiej zorganizowanej z okazji 600-lecia Bydgoszczy. Był autorem rzeźb na terenie Bydgoszczy i w regionie kujawsko-pomorskim. Do jego dzieł należą m.in.: pomnik Bohaterom walk o polskość i wolność ziemi mogileńskiej w Mogilnie (1964), kameralna rzeźba plenerowa Złamana róża w Bydgoszczy (1969), upamiętniająca 50 bydgoskich gimnazjalistów zamordowanych przez Niemców w 1939 r., rzeźba Idący na stracenie w fordońskiej Dolinie Śmierci (1975), pomnik Lotników Polskich w Bydgoszczy (1980), pomnik Powstańców Wielkopolskich w Łabiszynie (1981). J. Makowski był również projektantem wnętrz.
Ignacy Jan Paderewski, 1973–1975
Rzeźba patrona bydgoskiej Filharmonii Pomorskiej, ustawiona w plenerze, przed elewacją frontową, miała, zgodnie z pierwotną koncepcją, uzupełniać jej architekturę. Pomnik akcentuje południowy ryzalit, stanowiący jednocześnie tło dla Ignacego Jana Paderewskiego. Przedstawienie en pied Ignacego Jana Paderewskiego, jest drugim wizerunkiem, który znalazł się w kolekcji Filharmonii Pomorskiej, obok realizacji Alfonsa Karnego. I.J. Paderewski został ukazany przez J. Makowskiego w pozycji siedzącej, skupionej, wychylonej do przodu. Asymetryczny układ sylwetki rzeźbiarz osiągnął opierając obie dłonie wirtuoza na lewym udzie. Głowa, zwrócona w prawo, oddaje rysy portretowe z charakterystycznymi detalami, w tym z zaczesanymi do tyłu, ułożonymi w fale włosami. W szkicowo potraktowanym stroju wyróżnia się wysoko postawiony kołnierz. Na cokole napis: IGNACY PADEREWSKI.
Wizerunki I.J. Paderewskiego i F. Chopina powstały jako grupa rzeźbiarska. J. Makowski podobnie modelując sylwetki, ukazując kompozytorów w pozycji siedzącej, zwrócił ich ku sobie w taki sposób, że mimo odległości figury „prowadzą dialog”, tworząc oryginalną, akcentującą ramę dla frontowej elewacji Filharmonii Pomorskiej.
Bibliografia:
Józef Makowski, oprac. Daniel Rudnicki, [online], [dostępny: https://cmentarz.bydgoszcz.pl/wp/2016/05/26/jozef-makowski-1914-1997/], [dostęp: 7.04.2023]
Agnieszka Wysocka, Rzeźba w służbie muzyki. Kolekcja portretów kompozytorów z bydgoskiej Filharmonii Pomorskiej, [w:] Paragone. Rzeźba na granicy, red. Elżbieta Błotnicka-Mazur, Lechosław Lameński, Marcin Pastwa, Lublin 2016
opracowanie: dr Agnieszka Wysocka
Andrzej Szwalbe, 2006 (odsłonięcie 2007)
brąz
wys. 200 cm
sygn. M. Kubiak 2006 (podstawa rzeźby)
rzeźba ustawiona przed elewacją frontową (zachodnią) gmachu Filharmonii Pomorskiej
Michał Kubiak (ur. 1946) – rzeźbiarz i medalier. Studiował w l. 1967–1972 w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Poznaniu, gdzie obronił dyplom w pracowni Olgierda Truszyńskiego. Oprócz eksperymentów we własnej pracowni, włączył się w życie artystyczne współtworząc Grupę Bydgoską „Galeria 1+X” (z Januszem Bałdygą i Ignacym Bullą). W 1994 r. był komisarzem wystaw bydgoskich artystów w Londynie i Edynburgu. Podejmuje różnorodne tematy rzeźbiarskie, spośród których najważniejsze są te związane z kondycją człowieka – wiecznego wędrowca. To twórczość głęboko humanistyczna, doceniana i nagradzana. Trudno wyobrazić sobie układ urbanistyczny Bydgoszczy bez realizacji M. Kubiaka. W 2022 wytyczona została trasa śladami jego rzeźb. Znalazła się na niej m.in. figura Flisaka hrabiego Czakiego (2017), Wędrowiec (1997, odsłonięcie 2004), Marian Rejewski (2005), Andrzej Szwalbe (2006, odsłonięcie 2007).
Rzeźba w ujęciu en pied, zwrócona jest w kierunku gmachu Filharmonii Pomorskiej. Przedstawia pomysłodawcę gmachu i wieloletniego dyrektora bydgoskiej „świątyni muzyki”. A. Szwalbe został uwieczniony tak, jak zapamiętali go bydgoszczanie – jako szczupłego, wiecznie zabieganego eleganckiego pana. Według M. Kubiaka: „Uwieczniony w posągu Andrzej Szwalbe miał wyglądać tak, jakby wrócił do Bydgoszczy i szedł w kierunku filharmonii. Przedstawiłem go z laseczką w jednej dłoni i nieodłączną aktówką, bo tak go zapamiętałem”.
Posąg odsłonięto w kwietniu 2007 r. w ramach obchodów 661. rocznicy nadania Bydgoszczy praw miejskich.
Bibliografia:
Adam Bezwiński, Andrzej Szwalbe portret niedokończony, Bydgoszcz 1996
Kisiel o Szwalbe – Szwalbe o Kisielu, [w:] Krystyna Starczak-Kozłowska, Życie na przełomie. Opowieść o Andrzeju Szwalbe, wyd. II poszerzone, Bydgoszcz 2018
Michał Kubiak. Rzeźbiarz, [online], [online], [dostępny: https://michal-kubiak.p], [dostęp: 27.02.2023]
My, artyści, jesteśmy Don Kichotami, [w:] Krystyna Starczak-Kozłowska, Życie na przełomie.
Opowieść o Andrzeju Szwalbe, wyd. II poszerzone, Bydgoszcz 2018
Spacerownik śladami rzeźb Michała Kubiaka, koncepcja: Katarzyna Gębarowska, Małgorzata Kubiak, tekst: Agnieszka Wysocka, zdjęcia: Partyk Chenc, Bydgoszcz 2022
opracowanie: dr Agnieszka Wysocka
Henryk Mikołaj Górecki, 1979
brąz (odlew: Bydgoska Fabryka Maszyn i Urządzeń Przemysłu Spożywczego „Spomasz” Bydgoszcz)
wys. 115 cm
sygn. RYSZARD WOJCIECHOWSKI/MIKOŁAJ HENRYK GÓRECKI (podstawa rzeźby)
rzeźba ustawiona przed elewacją tylną (wschodnią) Filharmonii Pomorskiej
Ryszard Wojciechowski (1939–2003) – rzeźbiarz, ceramik, medalier, malarz. Studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, na Wydziale Rzeźby w pracowni Alfreda Jesiona i na Wydziale Malarstwa w pracowni technik ściennych Witolda Millera. Dyplom otrzymał w 1964 r., a rok później rozpoczął pracę w macierzystej uczelni, z którą był związany do 1987 r. Tworzył rzeźby plenerowe, takie jak: Gest Natury dla Wałbrzyskiej Galerii Rzeźby Plenerowej, Matka Ziemia i Przywołana miłość w Warszawie, Ołtarz istnienia w Łodzi, Z różą od życia w Orońsku (wszystkie datowane na l. 1982–1983), Pasterz w Varselbusch (Niemcy), Matka Natura w Avallon (Francja). W latach 60. i 70. XX w. R. Wojciechowski uczestniczył w plenerach ceramicznych, m.in. w Parszowie koło Skarżyska-Kamiennej, realizując wielkoformatowe alegoryczne kompozycje, m.in.: Akordy sławy, Sztuka zadziwiania, Ze skakanką, Pasja tworzenia, Portretowana (ob. w kolekcji Muzeum Narodowego w Warszawie). Do 1987 r. tworzył w Polsce, następnie stał się artystą emigracyjnym. Do 1990 r. mieszkał we Włoszech. Ostatnie lata życia spędził Kanadzie, m.in. w Vancouver, gdzie zrealizował 4,5 metrową alegoryczną figurę kobiety grającej na harfie North Shore Rhapsodie (1992) dla New Vancouver. Nadal realizował rzeźby w kraju, m.in. dla Teatru Atelier im. Agnieszki Osieckiej w Sopocie (1998). R. Wojciechowski w swojej twórczości, w której łączył wiele materiałów i technik (kamień, drewno, mozaikę, cement, szkło, sztuczny kamień, ceramikę, etc.) zbliżał się do nurtów sztuki art-brut, zainicjowanej w 1944 r. przez Jeana Dubuffeta. W ikonosferach R. Wojciechowskiego znajdujemy reminiscencje nauk etnograficznych, echa antropozofii Rudolfa Steinera.
Henryk Mikołaj Górecki, 1979
To drugi, obok rzeźby Jana Kucza, wizerunek Henryka Mikołaja Góreckiego z Kolekcji rzeźb Filharmonii Pomorskiej. Popiersie kompozytora ustawione jest na prostopadłościennym cokole, ukształtowanym z przodu jako fragment pulpitu. H.M. Górecki został sportretowany w momencie, kiedy zapisuje na pięciolinii utwór muzyczny (na karcie, w górnej części, napis: PIEŚNI ŻAŁOSNE). Głowę ma mocno przechyloną, na twarzy maluje się skupienie. Rzeźbiarz mocno zaakcentował dłonie artysty – lewa ujmuje brzeg karty, a trzymane w prawej dłoni pióro zapisuje sygnaturę: H.M.GÓRECKI.
H.M. Górecki zadedykował w 1981 r. miastu Bydgoszcz Miserere op. 44. Dedykacja utworu upamiętnia starcia Solidarności Rolników Indywidualnych z Milicją Obywatelską w Bydgoszczy w 1981 r. (prawykonanie dzieła napisanego na Bydgoski Festiwal Muzyczny odbyło się 10 września 1987 r. we Włocławku, a dzień później w Bydgoszczy w Filharmonii Pomorskiej).
Bibliografia:
Aleksandra Kłaput-Wiśniewska, Andrzej Szwalbe w kontaktach z polskimi kompozytorami, [w:] Andrzej Szwalbe i jego dziedzictwo. Zbiór studiów, t. 2, Bydgoszcz 2016
Ryszard Wojciechowski: rzeźba, medale, rysunek. Katalog wystawy, oprac. i red. Wiesława Bąblewska-Rolke, Galeria „Kordegarda”, Centralne Biuro Wystaw Artystycznych, Warszawa 1981
opracowanie (Ryszard Wojciechowski) dr Dorota Grubba-Thiede opracowanie (rzeźba Henryk Mikołaj Górecki): dr Agnieszka Wysocka