Z okazji 70. rocznicy wybuchu II wojny światowej

Program koncertu inaugurującego XV Festiwalu MAEO, z okazji 70. rocznicy wybuchu II wojny światowej wypełni Polskie Requiem na 4 głosy solowe, chór mieszany i orkiestrę symfoniczną (1980-1984-1993) – jedno z najsłynniejszych, nacechowanych polskością dzieł maestro Krzysztofa Pendereckiego. Utwór odwołuje się do utrwalonej przez wieki symboliki muzycznej związanej z tematyką śmierci. Zgodnie z tradycją gatunku, w Polskim Requiem kompozytor wykorzystał fragmenty łacińskich tekstów liturgicznych mszy żałobnej, przy czym tekst liturgiczny został uzupełniony o tekst polskich suplikacji Święty Boże. Utwór składa się z ośmiu części. Jako pierwsza w 1980 powstała Lacrimosa. Tekst został zaczerpnięty z fragmentu średniowiecznej sekwencji Dies irae. Penderecki skomponował ją dla Lecha Wałęsy i „Solidarności” a zadedykował pamięci poległych w grudniu 1970. W 1981 powstała kolejna część – Agnus Dei. Została skomponowana po śmierci Prymasa Tysiąclecia, Stefana Wyszyńskiego i wykonana podczas uroczystości żałobnych. Pierwszą część Dies irae Penderecki dedykował Powstaniu Warszawskiemu, a drugą część św. Maksymilianowi Kolbe. Libera me, Domine zostało zadedykowane ofiarom Katynia.

Naszą Orkiestrę Symfoniczną wraz z renomowanym Chórem Filharmonii Narodowej, poprowadzi maestro Antoni Wit, jeden z najwybitniejszych dyrygentów doby współczesnej, dyrektor naczelny i artystyczny Filharmonii Narodowej. W repertuarze koncertów i nagrań artysty poczesne miejsce znajduje muzyka polska zarówno kompozytorów wcześniejszych, jak i żyjących. Artysta wykonywał, często po raz pierwszy, wiele utworów m.in. właśnie Krzysztofa Pendereckiego. Płyty maestro Wita sprzedają się w milionowych nakładach i zdobywają prestiżowe nagrody, a kierowane przez niego orkiestry przeżywają okres rozwoju. Mimo to nie rezygnuje on z działalności dydaktycznej, jest profesorem dyrygentury Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina w Warszawie, a jego studenci zdobywają najwyższe laury na polskich i międzynarodowych konkursach muzycznych.

Partie solowe Requiem zaprezentują znakomici soliści: Izabella Kłosińska – czołowa sopranistka Teatru Wielkiego w Warszawie, podziwiana za swe wybitne kreacje na najpoważniejszych międzynarodowych scenach operowych i estradach koncertowych; Ewa Wolak (alt), pedagog krakowskiej uczelni muzycznej, laureatka renomowanych konkursów, m.in. w Atenach i ‘s-Hertogenbosch (Holandia), związana z Badisches Staatstheater w Karlsruhe, za swoje osiągnięcia artystyczne została uhonorowana Europejską Nagrodą w Dziedzinie Kultury; Ryszard Minkiewicz – ceniony za swe walory wokalne tenor i uznany pedagog, współpracujący z wieloma teatrami operowymi i muzycznymi, m.in. z bydgoską Operą Nova, ma w swoim repertuarze największe role operowe; Jarosław Bręk, bas-baryton, z kręgu najbardziej utalentowanych śpiewaków młodszego pokolenia, laureat wielu nagród konkursów wokalnych w Barcelonie, Vercelli i Lizbonie, solista Warszawskiej Opery Kameralnej.

„Muzyka Krzysztofa Pendereckiego nikogo nie pozostawia obojętnym. Przyciąga, porusza i zachwyca, wzbudza entuzjazm i daje do myślenia. Fascynuje tysiące słuchaczy pod każdą szerokością. U niektórych, co zrozumiałe, wywołuje reakcje resentymentalne, budzi opór, zmusza do protestu. Jednych i drugich zastanawia i zadziwia. Swoją spektakularną zmiennością. Lecz starczy odwołać się do wielowarstwowej natury ludzkiego fenomenu, by owa zmienność przestała dziwić. Istnieje przecież równocześnie to, co powierzchowne, i to, co głębokie. To, co zjawiskowe, i to, co istotne. W warstwie powierzchniowej Penderecki się zmieniał, wielokrotnie i spektakularnie. W swej warstwie głębokiej pozostawał niezmienny. Nie ma chyba drugiego współczesnego polskiego kompozytora, którego utwory tak ściśle wiązałyby się z historią Polski.

Lacrimosa powstała na zamówienie Lecha Wałęsy, w Polskim Requiem, które powstawało przez 25 lat, brzmią najważniejsze wydarzenia ostatniego ćwierćwiecza. Polskie Requiem można by nazwać oratorium dramatycznym lub muzycznym teatrem oratoryjnym, którego tematem głównym jest postawa człowieka wobec śmierci. W centrum tego teatru stoi jednak nie Bóg, lecz człowiek rozdarty między nadzieją i zwątpieniem, wiarą i rozpaczą, człowiek, który poszukuje wartości uniwersalnych i stawia pytania o sens istnienia.”

W jednym z wywiadów Maestro Penderecki powiedział: Uważałem, że taki utwór w szczególnym momencie naszej historii – rodzenia się „Solidarności”, potem stanu wojennego – należy się Polakom. Przyznaję, pisałem go ku pokrzepieniu serc.

Co do Lecha Wałęsy, to zadzwonił do mnie pewnego dnia i powiedział: „Proszę pana, wszyscy pańscy starsi koledzy mi odmówili, może pan się nie boi? Muszę mieć utwór na odsłonięcie pomnika w Gdańsku”. (…)

Ja już chyba jestem skazany na muzykę. Mógłbym jeszcze zostać ogrodnikiem, bo dużo się nauczyłem przez ostatnich trzydzieści parę lat, ale szkoda mi czasu, bo jednak są jeszcze utwory, które chciałbym napisać, np. operę dla dzieci, tym bardziej że mam konkretną adresatkę: moją wnuczkę, i dokończyć cykl moich symfonii. Została mi jeszcze do napisania IX symfonia, więcej pisać nie wypada. Kompozytorzy, którzy zaczynali dziesiątą, już tego nie przeżyli.”

Prawykonanie Requiem bez części Sanctus, skomponowanej w 1993, miało miejsce w Stuttgarcie 24 września 1984. Utwór wykonała wówczas Orkiestra Symfoniczna Radia w Stuttgarcie, Chór Opery Miejskiej Wirtembergii i Chór Süddeutsche Rundfunk, dyrygował Mścisław Rostropowicz. W Polsce fragmenty Polskiego Requiem zostały wykonane podczas Warszawskiej Jesieni w 1984 pod dyrekcją Antoniego Wita.

Krzysztof Penderecki – jeden z najwybitniejszych kompozytorów przełomu wieków XX i XXI, dyrygent i pedagog muzyczny… więcej: www.krzysztofpenderecki.eu

Uprzejmie informujemy, że 2 września 2009 Rada Miasta Bydgoszczy podjęła uchwałę
o nadaniu Krzysztofowi Pendereckiemu tytułu Honorowego Obywatela Miasta Bydgoszczy.

Przed koncertem nastąpi uroczyste nadanie tytułu maestro Krzysztofowi Pendereckiemu.

(materiały na podst. wielu źródeł internetowych)