Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Pomorskiej
2009-12-0404.12.09 (pt.)
Wykonawcy:
Mirosław Jacek Błaszczyk, dyrygent
Barbara Kubiak sopran
Repertuar:
Musorgski – Obrazki z wystawy
oraz wielkie arie operowe Verdiego i Belliniego:
Aria Normy „Casta diva” z I aktu z opery „Norma” Belliniego,
Modlitwa Desdemony z IV aktu z opery „Otello” Verdiego,
Aria Leonory „Pace, pace” z IV aktu z opery „Moc przeznaczenia” Verdiego
Sprzedaż Internetowa biletów na koncert: www.eBilet.pl
Modest Musorgski urodził się 1839 w Kariewie. Pochodził z bogatej rodziny, której korzenie sięgały rodu Rurykowiczów (dynastii książąt ruskich IX-XVI w.). Pobierał lekcje fortepianu, lecz za namową rodziców wstąpił do szkoły wojskowej w Petersburgu, gdzie służył w latach 1856-1858. Wpływ na jego decyzję o zakończeniu kariery wojskowej i poświęceniu się muzyce miało przede wszystkim spotkanie z przedstawicielami tzw. Potężnej Gromadki – Miliuszem Bałakiriewem i Aleksandrem Borodinem, której celem było propagowanie muzyki narodowej. Początkowo Musorgski komponował pod kierunkiem Bałakiriewa. Ma pozycję czołowego przedstawiciela rosyjskiej szkoły narodowej. Tworzył przede wszystkim sonaty i pieśni, muzykę związaną ze słowem, przekazującą treści literackie czy programowe. Czerpał inspirację z folkloru rosyjskiego, łącząc ją z nowatorstwem harmonicznym i brzmieniowo-instrumentalnym. Osiągnięcia Musorgskiego w dziedzinie harmoniki, przełamującej niejednokrotnie zasady tonalności dur-moll, wyprzedzają zdobycze impresjonizmu francuskiego. Do najwybitniejszych dzieł Musorgskiego zalicza się: operę Borys Godunow, cykl Pieśni i Tańce Śmierci, poemat symfoniczny Noc na Łysej Górze, dramat muzyczny Chowańszczyzna oraz cykl miniatur fortepianowych Obrazki z wystawy (skomponowane w 1874). Trzeba zaznaczyć, że autor Obrazków z wystawy w kwestii kompozycji był samoukiem! Choć oficjalnie należał do wspomnianej, wpływowej Potężnej Gromadki, to jednak nie udało mu się za życia zdobyć sławy. Jego styl był bardzo długo niezrozumiały. Dużą zasługę w promocji muzyki Musorgskiego położył dwudziestowieczny kompozytor – Dymitr Szostakowicz.
Modest Musorgski przez długie lata borykał się z problemami materialnymi. Żył w biedzie. W dodatku z czasem kompozytor popadł w alkoholizm, który stał się bezpośrednią przyczyną jego śmierci, przeżył zaledwie 42 lata, zmarł w 1881. Cykl miniatur fortepianowych zatytułowanych Obrazki z wystawy był pierwotnie przeznaczony na fortepian, lecz obecnie znany jest głównie w wersji orkiestrowej. Musorgskiego, który miał braki w wykształceniu muzycznym, przerastała czasem instrumentacja utworów, dlatego wersje zinstrumentalizowane Obrazków znamy z opracowań innych kompozytorów, najbardziej popularne jest Ravela.
Tytuł cyklu nawiązuje do pośmiertnej wystawy rysunków i akwarel Wiktora Hartmanna, przyjaciela Musorgskiego. Jego przedwczesną śmierć kompozytor boleśnie przeżył. Słuchacz łatwo może odnotować skrajne emocje, jakie zawarte są w Obrazkach z wystawy, gdy radosny nastrój raptownie zmienia się w ponury. Każda miniatura ilustruje kolejny obraz i oddaje je znakomicie. Tym, co uderza w kompozycji, jest niezwykła zmienność metrum, „co w mistrzowski sposób oddaje atmosferę poszczególnych obrazów, dziś jest to dla znawców i melomanów arcydzieło, lecz dla współczesnych było to istne grafomaństwo.”
Oto dziesięć obrazków składających się na cykl: Gnom – przedstawienie baśniowego, pokracznego karła; Stary zamek – smutna melodia trubadura śpiewana przed zamkiem; Tuilleries – aleja znanego paryskiego parku, gdzie wybucha bójka między dziećmi; Bydło – para wołów ciągnąca wielki, drabiniasty wóz; Taniec kurczątek w skorupkach – szkic kostiumowy Hartmanna, zilustrowany przez Musorgskiego w formie wdzięcznego scherzina; Samuel Goldberg i Szmul – dwie melodie opisujące bogatego i biednego żyda; Rynek w Limoges – przedstawia kłótnię przekupek; Katakumby – obraz Hartmanna, zwiedzającego rzymskie katakumby; Chatka na kurzej stopce – akwarela, przedstawiająca domek Baby Jagi; Wielka brama w Kijowie – architektoniczny projekt Hartmanna, który pobudził wyobraźnię Musorgskiego.
W 1928 Wasylij Kandiński o muzyce Musorgskiego pisał tak: Ton muzyczny dociera do duszy bezpośrednio, znajduje w niej oddźwięk natychmiastowy, gdyż człowiek nosi muzykę w sobie.
Modest Musorgski, “nosząc muzykę w sobie”, odkrywał jej przyszłość w myśl swojej słynnej dewizy: Śmiało! Naprzód, ku nowym brzegom!
Obrazki cieszą się popularnością do dziś, i w czasach, kiedy młodzież słucha przede wszystkim muzyki rockowej i elektronicznej, miniatury zostały rozpropagowane przez współczesne zespoły grające np. rock progresywny (grupa Emerson, Lake and Palmer), jak również metal progresywny (zespół Mekong Delta). Znana jest też wersja nagrana przez japońskiego artystę Isao Tomitę, specjalizującego się w elektronicznych wersjach dzieł muzyki klasycznej.