Rapsodia (od słowa rapsod – tak nazywano w antycznej Grecji wędrownych śpiewaków, recytujących epickie poematy) – oznacza kompozycję instrumentalną lub symfoniczną, z reguły romantyczną, swobodną co do stylu i formy, właściwie zbliżoną do fantazji, ale opierającą się zwykle na co najmniej narodowych tematach i rytmach. Rapsodia zatem pozwalała na demonstrowanie, w czasach swego powstania (początek XIX wieku) świadomości narodowej różnych ludów europejskich.

Rapsodie węgierskie Franza Liszta to właśnie przykład uszlachetnionej muzyki ludowej. Jedne z najsłynniejszych rapsodii przejęły z cygańskiego stylu gamę, rytmy i sposób ornamentacji. Liszt – z urodzenia Węgier, z upodobania i z wyboru Europejczyk i obywatel świata, skomponował 19 Rapsodii. Są to niewątpliwie pozycje dla wirtuozów – kompozycje niełatwe, z miejscami bardzo skomplikowanymi, szybkimi tempami i trudnymi, często zmieniającymi się tonacjami – ale niezmiennie, od ćwierć wieku, uwodzą słuchaczy pod każdą szerokością geograficzną.

Rapsodia litewska Karłowicza to jedno z najlepszych dzieł wciąż niedocenianego kompozytora. Rapsodię ukończył w 1906. Rozbrzmiewają w niej nuty nie tyle muzyki litewskiej, co białoruskiej. Kompozytor napisał o Rapsodii: „Starałem się zakląć w nią cały żal, smutek i niewolę wiekuistą tego ludu, którego pieśni w mym dzieciństwie brzmiały”. Dzieciństwo to upłynęło w Wiszniewie, w powiecie święciańskim, w guberni wileńskiej. O stronach tych mówiło się wówczas w Polsce – Litwa. W rzeczywistości zamieszkiwała je prócz polskiej – głównie ludność białoruska.

Rapsodia hiszpańska Ravela to jedyne dzieło, które kompozytor od razu napisał w wersji na orkiestrę. Maurice Ravel, jeden z przedstawicieli impresjonizmu przyszedł na świat w kulturowo mieszanej rodzinie. Ojciec miał szwajcarskie pochodzenie, a matka była Baskijką. To zapewne uczyniło go wrażliwym na kultury narodowe i regionalne. Stąd w twórczości Ravela można znaleźć inspiracje muzyką hiszpańską, jak np. w Rapsodii hiszpańskiej czy operze Godzina hiszpańska. Rapsodia (1907), zinstrumentowana po mistrzowsku, należy do jednych z najbardziej efektownych dzieł Ravela.

Błękitna rapsodia George Gershwina (1924) łączy partię koncertującego fortepianu, zainspirowaną jazzem, z partiami o charakterze symfonicznym. Błękitna powstała wpierw dla orkiestry jazzowej Whitmana, 2 lata później została przeinstrumowana na orkiestrę symfoniczną i ta wersja jest dziś najbardziej popularna. Sam Gershwin tak opisuje proces powstania utworu:

To było w pociągu. Jego mechaniczny rytm, te stuki i łomoty, nierzadko okazuje się inspiracją dla kompozytorów – ja sam często słyszę muzykę w samym sercu hałasu. I właśnie wtedy, w pociągu, nagle usłyszałem, wręcz zobaczyłem na papierze, całą strukturę Rapsodii, od początku do końca.

Wypływając z jazzu, kompozycja nie ma jednak dużo z nim wspólnego. Uważana jest za muzykę wybitnie amerykańską; Gershwin nazywa ją „muzycznym kalejdoskopem Ameryki”.

Wirtuozowskie partie w Rapsodiach poprowadzi nasz specjalny gość Petras Geniušas (ur. 1961) – znany i ceniony pianista, absolwent Moskiewskiego Konserwatorium. Jego kreacje znają m.in. melomani Rosji, Niemiec, Polski, Francji, Szwecji, USA, Japonii. Jest laureatem wielu międzynarodowych konkursów, np.: Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego w Oberlin (I nagroda), Światowego Konkursu Pianistycznego w Cincinnati (III nagroda). Ten wyjątkowo atrakcyjny koncert poprowadzi ulubieniec bydgoskich słuchaczy, nasz wielki przyjaciel od lat – Mirosław Jacek Błaszczyk, szef artystyczny Filharmoników Śląskich

Ceny biletów: od 15zł do 28zł