Ryszard Wojciechowski (1939–2003) – rzeźbiarz, ceramik, medalier, malarz. Studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, na Wydziale Rzeźby w pracowni Alfreda Jesiona i na Wydziale Malarstwa w pracowni technik ściennych Witolda Millera. Dyplom otrzymał w 1964 r., a rok później rozpoczął pracę w macierzystej uczelni, z którą był związany do 1987 r. Tworzył rzeźby plenerowe, takie jak: Gest Natury dla Wałbrzyskiej Galerii Rzeźby Plenerowej, Matka Ziemia i Przywołana miłość w Warszawie, Ołtarz istnienia w Łodzi, Z różą od życia w Orońsku (wszystkie datowane na l. 1982–1983), Pasterz w Varselbusch (Niemcy),  Matka Natura w Avallon (Francja). W latach 60. i 70. XX w. R. Wojciechowski uczestniczył w plenerach ceramicznych, m.in. w Parszowie koło Skarżyska-Kamiennej, realizując wielkoformatowe alegoryczne kompozycje, m.in.: Akordy sławy, Sztuka zadziwiania, Ze skakanką, Pasja tworzenia, Portretowana (ob. w kolekcji Muzeum Narodowego w Warszawie). Do 1987 r. tworzył w Polsce, następnie stał się artystą emigracyjnym. Do 1990 r. mieszkał we Włoszech. Ostatnie lata życia spędził Kanadzie, m.in. w Vancouver, gdzie zrealizował 4,5 metrową alegoryczną figurę kobiety grającej na harfie North Shore Rhapsodie  (1992) dla New Vancouver.  Nadal realizował rzeźby w kraju, m.in. dla Teatru Atelier im. Agnieszki Osieckiej w Sopocie (1998). R. Wojciechowski w swojej twórczości, w której łączył wiele materiałów i technik (kamień, drewno, mozaikę, cement, szkło, sztuczny kamień, ceramikę, etc.) zbliżał się do nurtów sztuki art-brut, zainicjowanej w 1944 r. przez Jeana Dubuffeta. W ikonosferach R. Wojciechowskiego znajdujemy reminiscencje nauk etnograficznych, echa antropozofii Rudolfa Steinera.

Artur Rubinstein

Pełna wyrazu i ekspresywności rzeźba autorstwa Ryszarda Wojciechowskiego jest właściwą dla jego oryginalnej stylistyki interpretacją popiersia wirtuoza fortepianu Artura Rubinsteina (1887–2003). Spektakularną, międzynarodową karierę rozpoczął w Berlinie w 1900 r., kiedy wystąpił w Beethoven-Saal z towarzyszeniem Berliner Philharmoniker. Na światowych scenach koncertowych był obecny przez niemal osiem dekad. W 1939 r. wyjechał z rodziną do Stanów Zjednoczonych, w związku z narastającymi w Europie nastrojami antysemickimi. Po 1958 r. zaczął przyjeżdżać do Polski z koncertami. Włączał się w krajowe życie muzyczne, m.in. w 1960 r. był honorowym przewodniczącym jury 6. Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina w Warszawie, a w 1966 r. inaugurował X Międzynarodowy Festiwal Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień” wykonaniem 4 Symfonii Karola Szymanowskiego (którą kompozytor zadedykował A. Rubinsteinowi). W 1976 r. w Wigmore Hall w Londynie A. Rubinstein pożegnał  się ze sceną i publicznością.

R. Wojciechowski, portretując A. Rubinsteina,  sięgnął do późnego okresu działalności wybitnego wirtuoza fortepianu, łącząc dojrzałe rysy i nieco przygarbioną sylwetkę z fragmentem obrazu w ramie, co staje się symbolem sztuki i figurą wędrowca, który całą miłość do Ojczyzny nosi w sobie, jest wszystkimi emocjami zintegrowany nie tylko ze sztuką, ale i z przestrzenią, w której przyszedł na świat. Tragicznym kontekstem, nawiązującym do losów A. Rubinsteina, była utrata w czasie II wojny światowej wszystkich bliskich, którzy pozostali w Polsce. Mimo sławy i zaszczytów, A. Rubinstein nosił brzemię tej tragedii przez całe życie. Legendarne stało się jego wystąpienie na forum międzynarodowym, gdy w 1945 r. na uroczystości podpisania Karty Narodów Zjednoczonych zauważył brak flagi polskiej i oburzony przywołał jej „obraz”, otwierając koncert Mazurkiem Dąbrowskiego. Słynął z temperamentu, brawurowej osobowości, którą uchwycił w swojej rzeźbie R. Wojciechowski.

W 2005 r. odlew kompozycji wykonał w brązie patynowanym rzeźbiarz Jerzy Kędziora.

Bibliografia:

Anna Jung-Wojciechowska, Szkic o życiu i twórczości Ryszarda Wojciechowskiego „Wojtka”, maszynopis w Dziale Dokumentacji Zachęty Narodowej Galerii Sztuki w Warszawie

Aleksandra Kłaput-Wiśniewska, Andrzej Szwalbe w kontaktach z polskimi kompozytorami, [w:] Andrzej Szwalbe i jego dziedzictwo. Zbiór studiów, t.2, Bydgoszcz 2016

Artur Rubinstein, Moje długie życie, t. 1 i 2, Warszawa 1988

Ryszard Wojciechowski: rzeźba, medale, rysunek. Katalog wystawy,  oprac. i red. Wiesława Bąblewska-Rolke, Galeria „Kordegarda”, Centralne Biuro Wystaw Artystycznych, Warszawa 1981

opracowanie: dr Dorota Grubba-Thiede