Andrzej Kasten (1923–2020) – rzeźbiarz, medalier, ceramik i rysownik. Studiował w Akademii Sztuk Pięknych na Wydziale Rzeźby w pracowni Franciszka Strynkiewicza, w której uzyskał dyplom w 1957. W sztuce A. Kastena ważne miejsce zajmowały formy przestrzenne abstrakcyjne i figuratywne, w tym interpretacje portretowe, modele architektoniczne i monumentalno-pomnikowe, wyszukane formalnie medale, płaskorzeźby, ceramika, rysunki, grafiki, pastele (często minimalistyczne, luministyczno-nokturnowe), a także ilustracje książkowe. W jego oeuvre odbiorcy odnajdują znajomość struktur awangardowych. Poszukiwania prywatne wydają się bardziej fenomenologiczne. Ociosane z pni drzew wertykalne grupy Dwoje (1970) i Są wszędzie (1968) to aluzje do ikonografii przedstawień matek z dziećmi, ewokujące skojarzenia z dalekowschodnią estetyką i rzeźbami Davida Nasha, zainspirowanego twórczością Constantina Brâncușiego. Poetyckie dryfowanie ponad różnorodnymi kulturami wydaje się czytelne w twórczości A. Kastena, który odbył wiele inspirujących podróży do Mongolii, Uzbekistanu, Grecji, Francji, Hiszpanii i Włoch. Do jego najważniejszych realizacji należą m.in. warszawskie pomniki takie jak: wykonane z metalu, geometryczne Drogowskazy (1968), monumentalny Pomnik Kościuszkowców (1985), pomnik Waleriana Łukasińskiego (1988), znajdujące się w Wąchocku: pomnik Majora Jana „Ponurego” Piwnika (1984, rzeźbiarz w czasie wojny służył w oddziale partyzanckim AK dowodzonym przez J. Piwnika) i pomnik Podziemnego Państwa Polskiego (1989).

Tadeusz Baird, 1979

Tadeusz Baird (1928–1981) kompozytor i pedagog, studiował w trudnych, konspiracyjnych warunkach niemieckiej okupacji. Naukę kontynuował po wojnie w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Warszawie, którą ukończył w 1951 r. Na Uniwersytecie Warszawskim studiował też muzykologię. Był jednym z inicjatorów i twórców Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień” (od 1956). Wielokrotnie nagradzany i doceniany na forum międzynarodowym i krajowym, wyróżniał się wśród kompozytorów szacunkiem dla tradycji. Chętnie w swojej twórczości nawiązywał do renesansu, baroku i romantyzmu. Znawcy dokonań T. Bairda zauważają, że jego muzykę wyróżnia liryka, której głębię można docenić słuchając 4 Sonetów miłosnych do słów Williama Szekspira w przekładzie Macieja Słomczyńskiego, rozpisanych na baryton i orkiestrę (1956). Był autorem muzyki filmowej, m.in. do filmów Lotna (reż. A. Wajda, 1959), Ludzie z pociągu (reż. K. Kutz, 1961), Pasażerka (reż. A. Munk, 1963).

Portret Tadeusza Bairdaautorstwa A. Kastena, oddziałuje przemyślaną kompozycją – harmonijną, osiową i syntetyczną, ale też pełną oryginalnego wyrazu, oddającą charyzmatyczną osobowość kompozytora.

Bibliografia:

Irena Grzesiuk-Olszewska, Polska rzeźba pomnikowa w latach 1945–1995, Warszawa 1995

Tadeusz Baird, oprac. Polskie Centrum Informacji Muzycznej, Związek Kompozytorów Polskich, listopad 2001, [online], [dostępny: https://culture.pl/pl/tworca/tadeusz-baird], [dostęp: 12.03.2023]

opracowanie: dr Dorota Grubba-Thiede