Bronisław Chromy (1925–2017) – rzeźbiarz, medalier, malarz, pedagog. Na talent młodego robotnika, pracującego w krakowskiej artystycznej odlewni metalu Franciszka Tieslera, zwrócił uwagę rzeźbiarz Karol Hukan. Dzięki jego wsparciu i namowom B. Chromy ukończył eksternistycznie Liceum Sztuk Plastycznych i rozpoczął studia w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. Dyplom obronił w 1956 r., w pracowni Xawerego Dunikowskiego. Został wykładowcą ASP w Krakowie (najpierw w filii uczelni w Katowicach), a od poł. l. 70. XX w. prowadził własną pracownię rzeźby w krakowskiej ASP. W l. 50 XX w. ujawniał fascynacje surowością sztuki prehistorycznej – neolitycznymi megalitami, łącząc kamienie polodowcowe z elementami odlanymi w metalu i betonem. Stopniowo B. Chromy realizował coraz liczniejsze zamówienia. Surowe, szlachetne w wyrazie kompozycje naznaczał elementami wariacyjności, aż wreszcie swoistym manieryzmem, czy secesyjnością [np. estetyzujące kompozycje do przestrzeni otwartych dedykowane Fryderykowi Chopinowi – pomniki Chopina w Wieliczce (2010) i Wrocławiu (2010)]. Ważną dziedziną były też prace dedykowane zwierzętom: Koń – wspomnienia wojenne (1954) oraz relacjom zwierząt i ludzi: Auriga (1974), pomnik Psa Dżoka w Krakowie (2001). Dziełem B. Chromego, rozpoznawalnym przez większość Polaków jest Smok Wawelski, ogromna rzeźba kinetyczna, ustawiona u stóp Wzgórza Wawelskiego (model opracowany w 1960, ustawiony w obecnym miejscu w 1972). Wybitnym osiągnięciem, pod względem formalnym i ikonograficznym, pozostają drzwi z brązu, nastawa ołtarzowa i stacje Drogi Krzyżowej dla kościoła pw. św. Maksymiliana Marii Kolbego w Tarnowie (l. 90. XX w.). Swoje życie rzeźbiarz opisał w 2005 r. w nagrodzonej książce autobiograficznej Kamień i marzenie.

Popiersie Witolda Małcużyńskiego (1914–1977) autorstwa B. Chromego, to drugi wizerunek rzeźbiarski pianisty wykonany do kolekcji Filharmonii Pomorskiej w Bydgoszczy (powstał także portret dłuta Józefa Galicy).

Witold Małcużyński (1914–1977) to laureat III nagrody III Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina (1937), koncertował na całym świecie, w najlepszych salach koncertowych, zbierając entuzjastyczne recenzje. Po II wojnie światowej przyjechał do Polski w 1958 r., gdzie witano go jak bohatera narodowego. W latach 1960, 1970 i 1975 był jurorem Konkursów Chopinowskich w Warszawie.  

W interpretacji B. Chromego, popiersie nawiązuje być może do późnorenesansowych rzeźb tzw. Głów Wawelskich (z XVI w.), które wcześniej poddał współczesnej redakcji jego profesor X. Dunikowski (w l. 1925–1928). Intrygującym zabiegiem B. Chromego jest wprowadzenie wyrazistych, delikatnie groteskowych rysów twarzy modela, a także interferencyjny rytm bruzd pokrywających zmarszczone czoło. Dodajmy, że W. Małcużyński był zaangażowany w negocjacje dyplomatyczne, które przyczyniły się do powrotu w 1959 r. do Polski z Kanady wywiezionych dóbr kultury, w tym arrasów z Zamku Wawelskiego i rękopisów Fryderyka Chopina.

Bibliografia:

Bronisław Chromy, Kamień i marzenie. Autobiografia, Kraków 2005

Jerzy Madeyski, Bronisław Chromy, Kraków 2007

opracowanie dr Dorota Grubba-Thiede