Barbara Zbrożyna

Igor Strawiński, 1977

rzeźba – brąz (odlew: Brąz Dekoracyjny Warszawa), cokół – marmur „Sławniowice”
wys. rzeźby: 70 cm, wys. cokołu: 160 cm
sygn. brak
rzeźba ustawiona w parku im. Jana Kochanowskiego w Bydgoszczy

Barbara Zbrożyna (1923–1995) – rzeźbiarka, graficzka, rysowniczka i medalierka, poetka, pedagożka. Studiowała w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych w pracowni Xawerego Dunikowskiego (1945–1947) i w warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych w pracowni Franciszka Strynkiewicza, gdzie obroniła dyplom w 1950 r. Jeszcze w czasie studiów pracowała przy odbudowie stolicy, a dla nowo wzniesionej dzielnicy Mariensztat wykonała rzeźbę Przekupka (1949). Związana z warszawskim środowiskiem artystycznym skupionym przy galerii „Krzywe Koło”. W l. 50 i 60 XX w. B. Zbrożyna twórczo nawiązywała do dokonań Henry Moore’a, projektowała rzeźby i mozaiki dla osiedla Sady Żoliborskie (1958–1962). Związana była z ruchem opozycyjnym, w 1976 r. podpisała List protestacyjny do Komisji Nadzwyczajnej Sejmu PRL przeciwko zmianom w Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (tzw. List 59). Projektowała nagrobki na warszawskich Powązkach, m.in.: Xawerego Dunikowskiego (1966), Stanisława Herbsta (1974), Erny Rosenstein (1989), Artura Sandauera (1989). Była mistrzynią rzeźbiarskiego portretu. Początkowo były one realistyczne w charakterze, jak Portret Władysława Broniewskiego (1951), następnie coraz ogólniejsze w formie – Portret Tadeusza Kotarbińskiego (1966). W 2008 r. Anna Maria Leśniewska, kuratorka wystawy monograficznej B. Zbrożyny w Zachęcie podkreślała: „Przywołanie twórczości Barbary Zbrożyny to także próba zmierzenia się z tradycją rzeźby, ukształtowanej w pracowni prof. Xawerego Dunikowskiego. W pamięci artystki profesor pozostał na zawsze nie tylko najwybitniejszym polskim rzeźbiarzem i nauczycielem, ale przede wszystkim artystą o ogromnej sile inspiracji. Nadrzędną zasadą pracy twórczej Zbrożyny było widzenie rzeczywistości poprzez istnienie człowieka, a co za tym idzie wychwytywanie najważniejszych aspektów ludzkiej egzystencji (…) Wynikało to nie tylko z bogatych doświadczeń artystycznych i pedagogicznych rzeźbiarki, ale i z tolerancji wobec ludzkich ułomności”.

Igor Strawiński, 1977

Wyrazista, ustawiona na wysokim postumencie z napisem IGOR/STRAWINSKY, głowa portretowa Igora Strawińskiego(1882-1971), wyróżnia się na tle parkowej zieleni. Rosyjski kompozytor, pianista i dyrygent, autor ponad stu utworów pamiętany jest przede wszystkim jako współtwórca (od 1910) sukcesów tzw. Baletów Rosyjskich prowadzonych przez Sergiusza Diagilewa, dla których stworzył Ognistego Ptaka, Pietuszkę i Święto wiosny. Wystawienie tego ostatniego baletu w 1913 r. było skandalem, dzieło jednak szybko doceniono i uznano za triumf kompozytora. Po II wojnie światowej tworzył awangardowe kompozycje, koncertował i dyrygował orkiestrami na całym świecie.

Bibliografia:

Igor Strawiński – od romantyzmu do XX wiecznej awangardy,[online], [dostępny: https://www.polskieradio.pl/39/156/Artykul/2533094,Igor-Strawinski-od-romantyzmu-do-XX-wiecznej-awangardy ], [dostęp: 2.04.2023]

Aleksandra Kłaput-Wiśniewska, Andrzej Szwalbe w kontaktach z polskimi kompozytorami, [w:] Andrzej Szwalbe i jego dziedzictwo. Zbiór studiów, t.2, Bydgoszcz 2016

Anna Maria Leśniewska, Barbara Zbrożyna. Rzeźba, Centrum Rzeźby Polskiej, Orońsko 2006

Barbara Zbrożyna. Figury nasłonecznione. Katalog wystawy,  Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki Warszawa, kurator Leśniewska Anna Maria, współpr. Julia Leopold, red. Dorota Karaszewska, Warszawa 2008

opracowanie (Barbara Zbrożyna): dr Dorota Grubba-Thiede opracowanie (rzeźba Igor Strawiński): dr Agnieszka Wysocka

Witold Marciniak

Jan Sebastian Bach, 1977

rzeźba – brąz (odlew: Bydgoska Fabryka Maszyn i Urządzeń Przemysłu Spożywczego „Spomasz” Bydgoszcz)
cokół – granit ze Strzegomia
wys. rzeźby: 127 cm, wys. cokołu: 119 cm
sygn. brak
rzeźba ustawiona w parku im. Jana Kochanowskiego w Bydgoszczy

Witold Marciniak (1922–1999) – rzeźbiarz i medalier. Studiował na Wydziale Sztuk Pięknych na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu, pod kierunkiem Stanisława Horno-Popławskiego i Tadeusza Godziszewskiego w l. 1947–1952. Od 1953–1956 pracował przy rekonstrukcji rzeźb i detalu architektonicznego w Gdańsku. Od 1957 do 1988 r. pracownik naukowy UMK w Toruniu (Wydział Sztuk Pięknych, Instytut Zabytkoznawstwa i Konserwatorstwa w Zakładzie Rzeźby i Detali Architektonicznych). Jest twórcą kopii rzeźby Pięknej Madonny z Torunia (zaginionej w czasie II wojny światowej). Wykonana w 1956 r., znajduje się w kościele pw. śś. Janów w Toruniu. W. Marciniak wykonał rzeźby plenerowe dla Torunia takie jak m.in.: pomnik „De revolutionibus” (w hołdzie Mikołajowi Kopernikowi) w Toruniu (1973), pomnik Samuela Bogumiła Lindego w Toruniu (1976). Przez wiele lat pełnił funkcję przewodniczącego Sekcji Rzeźby w Toruńskim Oddziale Związku Polskich Artystów Plastyków. 

Jan Sebastian Bach, 1977

Popiersie Johanna Sebastiana Bacha (1685–1750), ustawione na cokole (na cokole napis: BACH). Kompozytor i organista, jeden z najwybitniejszych i rozpoznawalnych artystów w historii muzyki. Portret, który utrwalił wizerunek J.S. Bacha, stworzył cztery lata przed śmiercią genialnego twórcy malarz Elias Gottlob Haussmann w 1746 r.. Do tego obrazu nawiązuje w swojej rzeźbie W. Marciniak, pokazując krępą sylwetkę, okrągłą twarz i charakterystyczną, układaną w pukle perukę. Szerokiej klatki piersiowej nie równoważy pionowo spływający, upięty pod brodą żabot.

Bibliografia:

Archiwum Państwowe w Bydgoszczy, Akta Filharmonii Pomorskiej w Bydgoszczy, sygn. 77

Bohdan Pociej, Wojciech Skrodzki, Kompozytorzy polscy w portrecie rzeźbiarskim, Bydgoszcz 1982

opracowanie: dr Agnieszka Wysocka

Stanisław Cukier (ur.1954) – rzeźbiarz i pedagog. Absolwent Państwowego Liceum Sztuk Plastycznych im. Antoniego Kenara w Zakopanem. Studiował w l. 1976-1981 w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, gdzie obronił dyplom w pracowni medalierki i malarki Zofii Demkowskiej. Po studiach związany z warszawską ASP, a od 1991 r. nauczyciel w zakopiańskim Państwowym Liceum Sztuk Plastycznych im. Antoniego Kenara (w l. 1994–2019 dyrektor tej szkoły). S. Cukier jest autorem rzeźb niejako semiologicznych, wynikających z refleksji nad antropologią kulturową i religią. W sztuce kieruje się erudycyjnymi odniesieniami jak i empatią do zastanej przestrzeni, kontynuując idee uważności względem ludzi, zwierząt i przyrody, postulowaną przez A. Kenara. S. Cukier interpretuje m.in.  aspekty intymności (Maternity), procesy introwertyczne, twórczo komentuje toposy literackie, w tym tematykę mitologiczną (Ikar, Nike, Wenus), biblijno-mistyczną (Ecce Homo, Św. Sebastian, Archanioł Michał, wizerunki Najświętszej Marii Panny), klisze kulturowe. W 2012 r. otrzymał złoty medal w konkursie „Sport w sztuce” za rzeźbę Tenisistka – pokazaną podczas jubileuszowej edycji 100-lecia Olimpijskich Konkursów Sztuki. W 2016 r. zrealizował pomnik Jana Pawła II w Jabłonce. Od 2009 r. cyklicznie współtworzy Plenery Rzeźby w Granicie w Strzegomiu (2009, 2010, 2012 i 2016), gdzie wykuł ponad dwumetrowe kompozycje, takie jak: Macierzyństwo, Spacer – Ich Dwoje, Tenisistka i Michał Archanioł.

Jerzy Godziszewski (1935–2016) to wybitny artysta-muzyk, wirtuoz fortepianu, pedagog, m in. wykładowca w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej we Wrocławiu (od 1967) i Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Bydgoszczy (od 1978, przemianowanej (od 1982) w Akademię Muzyczną im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy. W 1998 r. otrzymał nagrodę Fundacji im. Karola Szymanowskiego, a jego nagranie solowych utworów fortepianowych Karola Szymanowskiego zostało uznane Płytą Roku przez miesięcznik „Studio” i nagrodzone „Fryderykiem”. W 2007 r. Akademia Muzyczna w Bydgoszczy uhonorowała J. Godziszewskiego tytułem doktora honoris causa.

S. Cukier w rzeźbiarskim portrecie wirtuoza fortepianu wydaje się nawiązywać do impresjonistycznego cykluwoskowych główMedarda Rosso i do realizmu krytycznego i symbolizmu (np. Georges’a Minne’a), zarazem – poprzez wprowadzenie surowych partii, poddanych geometryzującej syntezie, do kultury Morza Egejskiego, zwłaszcza do mykeńskich masek pośmiertnych (wykuwanych w blasze repusowanej).

Bibliografia:

Profesor Jerzy Godziszewski: pierwszy doktor honoris causa Akademii Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego, red. Barbara Mielcarek-Krzyżanowska, Bydgoszcz 2007

Stanisław Cukier. Bóg i forma: rzeźba/Stanisław Cukier. God and form: sculptures, kurator: Anna Król,teksty: Anna Król, Jerzy Stelmach, tłum. Jerzy Juruś, Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha, Kraków 2015

opracowanie: dr Dorota Grubba-Thiede

Jacek Kiciński (ur. 1966) – rzeźbiarz, konserwator, pedagog. Absolwent Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych w Gdańsku. Dyplom uzyskał w pracowni rzeźbiarskiej Edwarda Sitka w 1993 r. Jest autorem rzeźb plenerowych: Obelisku Bł. Stanisława Kubisty w Katowicach (2000), Teofila Ociepki w Katowicach (2016), Czarownicy (oskarżonej o czary Katarzyny Włodyczko) w Czeladzi (2016), Władysława Bartoszewskiego w Sopocie (2020), portretów rzeźbiarskich i dzieł kameralnych. Jego rzeźby są poetyckie i poddane delikatnej deformacji, która wydłużając proporcje czyni je lekkimi i odrealnionymi. J. Kiciński współpracuje z architektami Maciejem Jacaszkiem i Rafałem Stachowiczem.

Z okazji uroczystości, która honorowała Jerzego Maksymiuka – jubileusz 85. urodzin i nadanie tytułu honoris causa Akademii Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy, J. Kiciński wykonał rzeźbiarski wizerunek charyzmatycznego pianisty, improwizatora, kompozytora i dyrygenta. Rzeźba, pomyślana jako integralna część architektury, ukazuje w częściowo pełnoplastycznej, a częściowo płaskorzeźbiarskiej formie sylwetkę w ujęciu frontalnym, opracowaną do wysokości kolan. Maestro ukazany został dynamicznie, w ruchu, unosząc prawą ręką batutę w górę, lewą kładąc na rozłożonej partyturze. J. Kiciński tak napisał o swojej pracy: „Chciałem pokazać Maksymiuka z batutą w dłoni, ale jednocześnie w pełni skupienia, jeszcze jakby w akcie twórczym, gdzie cisza na zewnątrz, a w środku, wewnątrz dyrygenta już rozbrzmiewać zaczyna muzyka”.

Jerzy Maksymiuk (ur. 1936), swoją karierę rozpoczął w 1961 r. od zwycięstwa w I Ogólnopolskim Konkursie Pianistycznym im. I.J. Paderewskiego w Bydgoszczy. 19 listopada 2021 r. uroczystość wręczenia J. Maksymiukowi doktoratu honoris causa uświetnił koncert w Filharmonii Pomorskiej. Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Pomorskiej pod batutą J. Maksymiuka wykonała III Symfonię Es-dur „Eroica” op. 55  Ludwiga van Beethovena i II Koncert Skrzypcowy op. 61 Karola Szymanowskiego.

Bibliografia:

Maestro w Bydgoszczy, red. Mariola Grochowina, Monika Biesaga, Bydgoszcz 2021

Spotkanie z Jerzym Maksymiukiem, [w:] Krystyna Starczak-Kozłowska, Życie na przełomie.

Opowieść o Andrzeju Szwalbe, wyd. II poszerzone, Bydgoszcz 2018

opracowanie: dr Agnieszka Wysocka

Stanisław Sikora (1911–2000) – rzeźbiarz i medalier. Absolwent zakopiańskiej Szkoły Przemysłu Drzewnego. Studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, m.in. w pracowni Tadeusza Breyera, w której obronił dyplom (1938). W l. 30. XX w. zdobywał nagrody i brał udział w życiu artystycznym. W 1937 r. współtworzył Międzynarodową Wystawę Sztuki i Techniki w Paryżu (otrzymał za cykl rzeźb srebrny medal i dyplom), a w 1939 r. Międzynarodową Wystawę w Nowym Jorku. W 1937 r. nagrodzony na Salonie Sztuki Instytutu Propagandy Sztuki [IPS] w Warszawie. Wyróżniony I i II nagrodą w konkursie na rzeźbę ceramiczną w Ćmielowie w 1938 r., krótko przed wybuchem II wojny światowej (razem z rzeźbiarzem Maksymilianem Potrawiakiem i architektem Janem Bogusławskim) pracował przy Mauzoleum Gustawa Orlicz-Dreszera (zniszczonym przez Niemców w czasie okupacji). Bardzo wcześnie jedną z pasji Stanisława Sikory były interpretacyjne portrety – przedwojenne: Zygmunt (1936), Autoportret (1936), po 1945:  Olga, Ania (obia z 1947), Tomek, Marek, Profesor Tadeusz Breyer, Rabindranath Tagore. Pełnią wyrazu oddziałują formy monumentalne przeznaczone dla przestrzeni otwartych, m.in.: pomnik Stefana Żeromskiego w Kielcach (1954), pomnik Ofiar wojny w przestrzeni dawnego obozu Mauthausen-Gusen (współpraca z architektem Teodorem Bursze, 1956). W pierwszej połowie l. 60. XX w. artysta  wykonał w Kopenhadze drewnianą rzeźbę Światowid (1962), a dla Londynu płaskorzeźby Polska (1963). Na zaproszenie Gerharda Blum-Kwiatkowskiego – założyciela Galerii EL, współtworzył w 1965 r. I Biennale Form Przestrzennych w Elblągu. Wraz z artystkami i artystami wzbogacił urbanistykę Warszawy realizacją Sygnały, w ramach I Biennale Rzeźby w Metalu w 1968 r.

Rok 1970 był czasem pracy m.in. w Żelazowej Woli, w której odsłonięto jego popiersie Fryderyka Chopina, w Warszawie popiersie Bolesława Prusa (1979) i Stefana Żeromskiego (1987, na Saskiej Kępie), popiersie Ignacego Jana Paderewskiego (1988, przed wejściem do Parku Skaryszewskiego na Saskiej Kępie). S. Sikora był mistrzem syntezy, jego oeuvre zaskakuje zmiennością i odkrywczością w archetypowych własnościach rzeźby. Obok interpretacji portretowych, tworzył wybitne kompozycje figuratywne (m.in. o tematyce sportowej, animalistyczne) i abstrakcyjne oraz poetyckie, wizyjne, oraz medale, plakiety, płaskorzeźby.

Józef Koffler (1896 – prawdopodobnie 1844), kompozytor, muzykolog i publicysta, studiował w Wiedniu równolegle harmonię i kompozycję oraz prawo. W 1923 r. uzyskał tytuł doktora muzykologii na Wydziale Filozofii Uniwersytetu Wiedeńskiego. Po powrocie do kraju zamieszkał we Lwowie. w l. 30. XX w. stał się członkiem Zarządu Stowarzyszenia Kompozytorów Polskich w Warszawie, a także Związku Polskich Muzyków Pedagogów. J. Koffler od 1924 do 1941 r. wykładał kompozycję w Konserwatorium Polskiego Towarzystwa Muzycznego, ponadto prowadził zajęcia z „instrumentacji, form muzycznych i harmonii (…)”. Popularnością cieszyły się jego kursy z dziedziny kompozycji atonalnej. Na początku l. 30 XX w. J. Koffler zetknął się z Arnoldem Schönbergiem i jego dodekafoniczną techniką kompozytorską, która miała znaczny wpływ na jego twórczość. Po wkroczeniu do Lwowa wojsk niemieckich w 1941 r. J. Kolffera i jego rodzinę wywieziono do getta w Wieliczce. Dalsze jego losy i okoliczności śmierci nie są znane. Na początku l. 90. XX w. prof. Maciej Gołąb, monografista twórczości J. Kofflera, odnalazł w archiwach w Berlinie część zaginionych kompozycji tego wybitnego, pierwszego polskiego dodekafonisty.

Portret J. Kofflera, który powstał na podstawie zachowanych fotografii, w interpretacji S. Sikory ujmuje widza łagodną syntezą i młodzieńczą aurą. Krępe proporcje rzeźby, wyraźna osiowość, lekkie uniesienie głowy i afirmatywny, zasłuchany wyraz twarzy, wprowadzają w przestrzeń ekspresywne emocje i wydają się metaforyzować proces twórczy. 

Bibliografia:

Józef Koffler, oprac. Polskie Centrum Informacji Muzycznej i Związek Kompozytorów Polskich, maj 2002, [online], [dostępny: https://culture.pl/pl/tworca/jozef-koffler], [dostęp: 28.02.2023]

Bogusław Schaeffer, Klasycy dodekafonii, T. 1–2, Kraków 1961–1964

Stanisław Sikora. Rzeźba i medale. Wystawa zorganizowana z okazji 50-lecia pracy twórczej, Galeria Kordegarda w Warszawie, Warszawa 1981

Stanisław Sikora. Rzeźby i medale, wstęp Ewa Piasecka, Cezary Kraszewski, Muzeum Sztuki Medalierskiej we Wrocławiu, Wrocław 1993

 Stanisław Sikora, Jedno życie, Warszawa 2000

opracowanie: dr Dorota Grubba-Thiede

Ewelina Szczech-Siwicka i Henryk Siwicki

Karol Kurpiński, 1977

rzeźba – brąz (odlew: Brąz Dekoracyjny Warszawa)
cokół – granit różowy z Michałowic
wys. rzeźby: 240 cm, wys. cokołu: 35 cm
sygn. EHS (na podstawie)
rzeźba ustawiona w parku im. Jana Kochanowskiego w Bydgoszczy

Ewelina Szczech-Siwicka (ur. 1932) – rzeźbiarka, medalierka i graficzka. Studiowała do 1955 r. na Wydziale Sztuk Pięknych UMK w Toruniu, w pracowni Jerzego Hoppena. Twórczyni ekslibrisów. Projektantka neonów hotelu „Helios” w Toruniu (1972)

Henryk Siwicki (1927–2004) – rzeźbiarz i medalier, malarz i rysownik. Studiował do 1955 r. na Wydziale Sztuk Pięknych UMK w Toruniu, w pracowni Tymona Niesiołowskiego i Tadeusza Godziszewskiego. Jego wiersze i wspomnienia, ilustrowane autorskimi grafikami Z ciemności w ciemność ukazały się w 2016 r.

Ewelina Szczech-Siwicka i Henryk Siwicki stworzyli wspólnie wiele dzieł rzeźbiarskich w Toruniu i na terenie województwa kujawsko-pomorskiego, m.in.: Zegar słoneczny w Toruniu (1973, upamiętniający Rok Kopernikański), pomnik Dzieciom Polskim Ofiarom Faszyzmu w Toruniu (1980),  pomnik Ludwika Rydygiera w Chełmnie (1984), zrekonstruowali pomnik Żołnierza Polskiego w Grudziądzu (1986).

Projektowali wystroje wnętrz, m.in. dla Pijalni Wód Mineralnych w Ciechocinku (1974).

W 2010 r. Ewelina Szczech-Siwicka i Henryk Siwicki obchodzili w toruńskiej galerii „Na piętrze” wspólny jubileusz 55-lecia działalności artystycznej.

Karol Kurpiński, 1977

Wizerunek portretowy Karola Kurpińskiego (1785–1857) bardzo wyróżnia się na tle innych rzeźb plenerowych dodaną na cokole rzeźby narracją, odwołującą się do inspiracji przedstawiciela późnego klasycyzmu w muzyce. Utalentowany skrzypek, od 1810 r. obok Józefa Elsnera, był drugim dyrygentem opery Teatru Narodowego w Warszawie. W 1820 r. założył pierwsze polskie czasopismo muzyczne „Tygodnik Muzyczny”. Autor Warszawianki (1830) został ukazany w pozycji siedzącej. Cokół, na którym przysiadł kompozytor, ozdobiony został płaskorzeźbami przypominającymi, że K. Kurpiński szukał inspiracji w mitologii słowiańskiej. Nawiązał do niej, tworząc m.in. komediooperę Czarnomysł, książę słowiański, czyli nimfy jeziora Gopło (1818). Kompozytor ma prawą nogę wysuniętą do przodu, zgiętą w kolanie, opartą na niskiej, prostopadłościennej podstawie z napisem: KAROL/KURPIŃSKI. Wyprostowana sylwetka kompozytora skierowana w lewo, a głowa w prawo, co dodaje rzeźbie dynamiki. Z dużym wyczuciem detalu oddano szczegóły stroju i modnego na początku XIX w. uczesania z charakterystycznymi bokobrodami.

Bibliografia:

Karol Kurpiński, oprac. Małgorzata Kosińska, Polskie Centrum Informacji Muzycznej, Związek Kompozytorów Polskich, październik 2006, [online], [dostęp: https://culture.pl/pl/tworca/karol-kurpinski],[dostęp: 11.04.2023]

Plastyka Toruńska 1945–1975. Katalog wystawy, komisarz wystawy Barbara Narębska-Dębska, red. katalogu Bogusław Mansfeld,  Toruń 1975

opracowanie: dr Agnieszka Wysocka

Ewelina Szczech-Siwicka i Henryk Siwicki

Karol Szymanowski, 1976

rzeźba – piaskowiec
cokół – granit ze Strzegomia
wys. rzeźby: 389 cm, wys. cokołu: 80 cm
sygn. brak
rzeźba ustawiona przed elewacją tylną (wschodnią) gmachu Filharmonii Pomorskiej

Ewelina Szczech-Siwicka (ur. 1932) – rzeźbiarka, medalierka i graficzka. Studiowała do 1955 r. na Wydziale Sztuk Pięknych UMK w Toruniu, w pracowni Jerzego Hoppena. Twórczyni ekslibrisów. Projektantka neonów hotelu „Helios” w Toruniu (1972)

Henryk Siwicki (1927–2004) – rzeźbiarz i medalier, malarz i rysownik. Studiował do 1955 r. na Wydziale Sztuk Pięknych UMK w Toruniu, w pracowni Tymona Niesiołowskiego i Tadeusza Godziszewskiego. Jego wiersze i wspomnienia, ilustrowane autorskimi grafikami Z ciemności w ciemność ukazały się w 2016 r.

Ewelina Szczech-Siwicka i Henryk Siwicki stworzyli wspólnie wiele dzieł rzeźbiarskich w Toruniu i na terenie województwa kujawsko-pomorskiego, m.in.: Zegar słoneczny w Toruniu (1973, upamiętniający Rok Kopernikański), Zegar słoneczny „Paw” w Inowrocławiu (współprojektant: Wit Płażewski, 1975), pomnik Dzieciom Polskim Ofiarom Faszyzmu w Toruniu (1980),  pomnik Ludwika Rydygiera w Chełmnie (1984), zrekonstruowali pomnik Żołnierza Polskiego w Grudziądzu (1986).

Projektowali wystroje wnętrz, m.in. dla Pijalni Wód Mineralnych w Ciechocinku (1974).

W 2010 r. Ewelina Szczech-Siwicka i Henryk Siwicki obchodzili w toruńskiej galerii „Na piętrze” wspólny jubileusz 55-lecia działalności artystycznej.

Karol Szymanowski, 1976

Obok popiersia autorstwa Alfonsa Karnego, rzeźba plenerowa jest drugim wizerunkiem Karola Szymanowskiego (1882–1937) w zbiorach Filharmonii Pomorskiej. Rzeźba całopostaciowa ustawiona na cokole. Postać zwrócona jest nieznacznie w lewą stronę i ubrana została w długi, zakrywający sylwetkę płaszcz. Lewa ręka zgięta w łokciu przyciśnięta do piersi podtrzymuje kartę (z zapisem nutowym).

Bibliografia:

Plastyka Toruńska 1945-1975. Katalog wystawy, komisarz wystawy Barbara Narębska-Dębska, red. katalogu Bogusław Mansfeld,  Toruń 1975

opracowanie: dr Agnieszka Wysocka

Popiersie zostało przekazane w 1960 r. do Kolekcji rzeźb Filharmonii Pomorskiej im. Ignacego Jana Paderewskiego w Bydgoszczy jako dar Ministerstwa Kultury i Sztuki.

Alfons Karny (1901–1989) – rzeźbiarz. Swoją przygodę ze sztuką zaczął jako rysownik, następnie podjął w 1923 r. naukę w warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych, gdzie Tadeusz Breyer, wykładowca i uznany rzeźbiarz, docenił jego prace studenckie, dołączając je do polskiej ekspozycji na Międzynarodowej Wystawie Sztuki Dekoracyjnej w Paryżu w 1925 r. Nagradzany jeszcze w czasie studiów, m.in. za Portret Józefa Piłsudskiego (1928) i Portret Stanisława Noakowskiego (1929). Studia ukończył w 1930 r. W l. 1934–1935 był asystentem w pracowni prof. T. Breyera. W twórczości wykorzystywał kamień (szczególnie sięgał po granity o ciepłych, szaro-różowawych tonacjach), metal, szkło. W czasie II wojny światowej część dorobku A. Karnego uległa zniszczeniu. W tym okresie był zaangażowany w tajne nauczanie. Po 1945 r. był ceniony za wierność stylistyce klasycznej, co wpisywało się w obowiązującą w sztuce polskiej doktrynę socrealistyczną, a w przypadku A. Karnego było kontynuacją wypracowanego przed wojną stylu, a nie sprzeniewierzeniem się własnym ideałom. Pozostał wierny rzeźbom portretowym – Ernest Hemingway (liczne wersje w l. 1956–1972), Albert Einstein (1962), przyjmował wiele państwowych zamówień m.in. na głowy portretowe generałów Ludowego Wojska Polskiego (1961). Od 1993 r. w rodzinnym mieście artysty, w Białymstoku, istnieje Muzeum Rzeźby Alfonsa Karnego.

Karol Szymanowski, ok. 1958

Alfons Karny utrwalił w granicie Karola Szymanowskiego (1882–1937), twórcę, którego pełną emocji muzykę znawcy jego twórczości uważają za pomost łączący spuściznę Fryderyka Chopina z polską muzyką współczesną. Pobierał prywatnie lekcje u Zygmunta Noskowskiego i Marka Zawirskiego. Współtworzył w Berlinie Spółkę Nakładową Młodych Kompozytorów Polskich (z G. Fitelbergiem, L. Różyckim, A. Szeluto). Symfoniczne i fortepianowe kompozycje K. Szymanowskiego wykonywane w salach koncertowych Berlina, Wiednia i Warszawy szybko przyniosły mu sławę i uznanie. W latach 20. XX w. skomponował cykle pieśni, cykle miniatur fortepianowych oraz operę Król Roger, dla której inspiracją były podróże na południe Europy. W 1927 r. został dyrektorem Warszawskiego Konserwatorium Muzycznego. W Zakopanem, gdzie bywał w związku z leczeniem gruźlicy, włączał się w tamtejsze życie kulturalne. Obecnie w wynajmowanej przez niego willi „Atma” mieści się oddział Muzeum Narodowego w Krakowie poświęcone życiu i twórczości K. Szymanowskiego. 

Portret Karola Szymanowskiego (1882–1937) jest mistrzowskim przykładem monumentalnego stylu rzeźby, jaki wypracował A. Karny jeszcze w l. 30. XX w., będąc pod wpływem klasycyzmu warszawsko-lwowsko-wileńskiego, ale też dialogując m.in. z dokonaniami francuskich rzeźbiarzy, takich jak Antoine Bourdelle, czy Aristide Maillol. W portrecie K. Szymanowskiego A. Karny połączył archaiczny monumentalizm z aurą witalności. Wybór różowawego granitu i rozedrgana faktura połączona z rozległymi gładkimi partiami pozwoliły A. Karnemu na podkreślenie cielesności portretowanego i wyrażenie jego afirmatywnej psychiki.

Bibliografia:

Alfons Karny. 1901–1989. Katalog wystawy, Centralne Biuro Wystaw Artystycznych Zachęta w Warszawie, Warszawa 1991

Teresa Chylińska, Karol Szymanowski i jego epoka, T.1, Kraków 2008

Barbara Wiśnioch, Alfons Karny, Warszawa 1957

opracowanie: dr Dorota Grubba-Thiede

Jan Siek (1936-2018) – rzeźbiarz i pedagog. Studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Dyplom obronił w pracowni Xawerego Dunikowskiego i Wandy Ślędzińskiej (1962). Od 1963 r. związany jako wykładowca z krakowską ASP. Był autorem oryginalnych w formie i semantyce rzeźb metaforycznych (abstrakcyjnych i figuratywnych). Wypowiadał się w różnych materiałach – metalach, drewnie, kamieniu i w sztucznych tworzywach. Jest autorem figur Hutników przed budynkiem Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie (1977) i statui Św. Barbary na szczycie gmachu krakowskiej AGH (1999). Wypracował oryginalną poetykę rzeźby współczesnej, łącząc obfitość wybujałych i oddziałujących monumentalnie form z sublimacyjnymi płaskorzeźbami, linearnymi rysunkami, współczesną typografią, czego przykładem jest pomnik w Zawoi (1984) dedykowany prof. Władysławowi Szaferowi i dr. Hugo Zapałowiczowi: „wielkim miłośnikom i znawcom Babiej Góry, pionierom jej ochrony oraz turystycznego zagospodarowania”. Domeną J. Sieka, obok twórczości eksperymentalnej, figuratywnych i abstrakcyjnych kompozycji oraz rzeźby pomnikowej, stała się sztuka związana z nurtem sakralnym. Jego rzeźby poświęcone tej tematyce znajdują się w miastach w kraju i za granicą, m.in. w Czernej – figura Rafała Kalinowskiego (1983), we Wrocławiu – pomnik Orląt Lwowskich (1991), w Krakowie – figura Św. Jana de Malthal, założyciela Zakonu Trynitarzy (2001), w Wilnie – figura Św. Jacka w kościele pw. św. Jakuba i Filipa (2006).

J. Siek w diagonalnej kompozycji popiersia Kazimierza Serockiego nawiązał do temperamentu twórczego autora wyrazistych, ekspresywnych, pełnych napięć koloraturowych kompozycji, ważnego reprezentanta muzyki awangardowej po II wojnie światowej. K. Serocki (1922–1981) należał, z Janem Krenzem i Tadeuszem Bairdem, do awangardowej „Grupy’49”. W 1956 r., z T. Bairdem  zorganizował Międzynarodowy Festiwal Muzyki Współczesnej („Warszawska Jesień”). K. Serocki był autorem muzyki do filmu Młodości Chopina (1952, reż. Aleksander Ford) i do ekranizacji „Krzyżaków” Henryka Sienkiewicza (1960, reż. A. Ford). Kompozytor chętnie eksperymentował z nietypowymi instrumentami, wykorzystywał bogate układy perkusyjne i dźwięki elektroniczne.

Dynamiczna i swoiście nieokreślona kompozycja wizerunku kompozytora podkreśla jego otwartą na eksperyment osobowość i umiejętność improwizacji. Oryginalności i indywidualności dodaje rzeźbie trzymany w prawej dłoni papieros oraz naszkicowany na popiersiu fragment zapisu nutowego.

Bibliografia:

Duchy i bunt rzeźbiarzy. Rozmowa z Janem i Andrzejem Siekami, „Gazeta w Krakowie” (dod. do „Gazety Wyborczej”) z 16. 11. 1998, nr 268

 Kazimierz Serocki, oprac. Polskie Centrum Informacji Muzycznej, Związek Kompozytorów Polskich, listopad 2001, akt. marzec 2022, [online], [dostępny:  https://culture.pl/pl/tworca/kazimierz-serocki], [dostęp: 22.02.2023]  

Opus vitae: Jan Siek (1936-2018) rzeźba, oprac. Zofia Siek-Mlicka, red. Marek Szymaszkiewicz,

Muzeum wChrzanowie im. Ireny i Mieczysława Mazarakich, Chrzanów 2020

opracowanie: dr Dorota Grubba-Thiede

Piotr Triebler (1898–1952) – rzeźbiarz, medalier, mistrz kamieniarski. W l. 1920–1923 uczył się w Państwowej Szkole Przemysłu Artystycznego w klasie rzeźby prowadzonej przez Jana Wysockiego i Feliksa Giecewicza. W l. 1923–1925 uzupełniał wykształcenie w Państwowej Szkole Sztuki Zdobniczej w Poznaniu. Związany ze środowiskiem artystycznym międzywojennej Bydgoszczy, po II wojnie światowej zaangażowany w odbudowę życia kulturalnego miasta. Prowadził prywatną pracownię rzeźbiarską. Był autorem pomników, portretów, kameralnych dzieł, tablic pamiątkowych, nagrobków w Bydgoszczy i w regionie kujawsko-pomorskim.

Romantyczna i realistyczna zarazem konwencja głowy Konrada Pałubickiego (1910–1992) jest hołdem Piotra Trieblera dla kompozytora i pedagoga, którego rzeźbiarz dobrze znał. W 1946  r., w czasie obchodów 600-lecia nadania Bydgoszczy praw miejskich, ogłoszono konkurs na bydgoski hejnał. Wygrała kompozycja K. Pałubickiego (codziennie odtwarzana z wieży dawnego kościoła Sióstr Klarysek pw. Wniebowzięcia NMP w Bydgoszczy). Kompozytor, muzykolog i pedagog był związany po II wojnie światowej z Akademią Muzyczną w Gdańsku i z Instytutem Wychowania Muzycznego Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Bydgoszczy (ob. Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy). Jego spuścizna kompozytorska obejmuje dzieła symfoniczne, koncerty, utwory instrumentalne, pieśni i muzykę kameralną.

Portret młodzieńczego, zapatrzonego w dal Konrada Pałubickiego Piotr Triebler wykonał prawdopodobnie około 1946 r.

Bibliografia:

Barbara Chojnacka, Niepodległej – rzeźbiarze bydgoscy, [w:] Architektura miast – VI. Zbiór studiów – Miejsca Pamięci w Przestrzeni miasta XIX i XX w., pod red. Agnieszki Wysockiej, Lecha Łbika, Krystiana Straussa, Bydgoszcz 2019

Aleksandra Kłaput-Wiśniewska, Andrzej Szwalbe w kontaktach z polskimi kompozytorami, [w:] Andrzej Szwalbe i jego dziedzictwo. Zbiór studiów, t.2, Bydgoszcz 2016

Marlena Pietrzykowska, Bydgoska działalność pedagogiczna Konrada Pałubickiego, [w:] Nauczyciele muzyki na Pomorzu i Kujawach, pod red. A. Kłaput-Wiśniewskiej, Bydgoszcz 2008

Piotr Triebler, oprac. Daniel Rudnicki, [online], [dostępny: https://cmentarz.bydgoszcz.pl/wp/2016/05/26/piotr-triebler-1898-1952], [dostęp: 2.04.2023]

opracowanie: dr Agnieszka Wysocka