Wiktoria Czechowska-Antoniewska (ur. 1929) – rzeźbiarka i medalierka. Studiowała rzeźbę w warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych, między innymi u Mariana Wnuka, i medalierstwo u Józefa Aumillera. Dyplom obroniła w 1955 r. Swoje artystyczne życie związała z Warszawą.  Jest autorką rzeźb portretowych, pomników, projektuje medale, jest członkinią FIDEM – International Art Medal Federation [Międzynarodowej Federacji Sztuki Medalierskiej]. W imponującym oeuvre W. Czechowskiej-Antoniewskiej porusza odbiorców pogłębiona psychologia postaci oraz wirtuozeryjna gra środkami wyrazu, jakby analogiczna dla dokonań włoskiego rzeźbiarza renesansu Donatella. W jej portretach dziewcząt i kobiet odczuwalny jest pierwiastek melancholii, jak metafora procesów introwertycznych. We wczesnej rzeźbie Głowa dziewczynki (1958) artystkapołączyładelikatność rysów twarzy z wewnętrznym niepokojem, zmaganiem, wręcz cierpieniem. Mistrzowski warsztat rzeźbiarski, w tym medalierski, czyni z każdej kolejnej realizacji W. Czechowskiej-Antoniewskiej unikatowe, bogate formalnie, jej tylko właściwe dokonanie, oparte na kontrastach wyciszenia i dynamiki, minimalizmu i ekspresji. Rzeźby artystki charakteryzuje odważne rozważanie napięć, ciężarów, tektoniki i dynamiki. np. w portrecie Tadeusza Kościuszki (1983), spiętrzyła bryły w partii szyi na podobieństwo futurystycznej architektury. W 2000 r. odsłonięto w Warszawie pomnik Willego Brandta jej autorstwa. Rzeźbiarka była często nagradzana w kraju i za granicą na prestiżowych konkursach. W 2019 r. Muzeum Teatralne w Warszawie zorganizowało jej wystawę indywidualną z okazji 70-lecia pracy twórczej. Atelier artystki znalazło się na liście Warszawskich Historycznych Pracowni Artystycznych i jest udostępniane publiczności: „Zgromadzone w pracowni przedmioty tworzą klimat i oddają nastrój pracy twórczej, stanowią barwną opowieść o losach artystki oraz czasach, w jakich przyszło jej tworzyć”.

W. Czechowska-Antoniewska w 1989 r. opracowała psychologiczne popiersie Zygmunta Latoszewskiego(1902-1995), wybitnego muzyka, dyrygenta, wieloletniego wykładowcy (od 1965 profesora) Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Warszawie. Swoją karierę artystyczną rozwijał od l. 20. XX w. W 1930 r. w Teatrze Wielkim w Poznaniu był kierownikiem muzycznym. Po II wojnie światowej działał w kraju i za granicą, m.in. w 1945 r. dyrygował orkiestrą Opery w Krakowie, był dyrektorem tamtejszej Filharmonii. Następnie był dyrektorem w Teatrze Wielkim w Poznaniu, w Filharmonii Narodowej w Warszawie, w Filharmonii Bałtyckiej w Gdańsku (1949–1952; 1955–1961) i w Teatrze Wielkim w Łodzi (lata 60. i 70. XX w.).

W popiersiu autorstwa W. Czechowskiej-Antoniewskiej wartością  jest pokazany w dziele nieuchwytny, trwający ułamek sekundy uśmiech Z. Latoszewskiego, zabarwiony smutkiem, kontrastujący z neoklasycznie rozwiązaną partią ramion. Z. Latoszewski, został zapamiętany jako elegancki mężczyzna o nienagannych manierach, co rzeźbiarka podkreśliła wydatną muchą. Delikatność modelunku portretu wskazuje na sublimujące działania wirtuoza, zarazem na profesjonalizm i perfekcjonizm. Te cechy pozwalały mu na łączenie licznych odpowiedzialnych funkcji i rozwijanie pasji dyrygenta. Artystka nadała rzeźbie szlachetny wyraz, sięgając po środki wyrazu czasów neoklasycyzmu i romantyzmu, a zarazem z secesji.

Bibliografia:

Pracownia rzeźbiarska Wiktorii Czechowskiej-Antoniewskiej, 14 IX 2020, [online], [dostępny: https://um.warszawa.pl/waw/zabytki/-/pracownia-rzezbiarska-wiktorii-czechowskiej-antoniewskiej], [dostęp: 21.02.2023]

Wiktoria Czechowska-Antoniewska. Rzeźba. Katalog wystawy, Muzeum Teatralne Teatr Wielki-Opera Narodowa, red. Monika Chudzikowska, kurator: Wojciech Darda-Ledzion, Warszawa 2019

Zygmunt Latoszewski w 85-lecie urodzin, Muzeum Teatralne Teatr Wielki – Opera Narodowa Warszawa, red. E. Obniska, W. Brégy, Warszawa 1987

opracowanie: dr Dorota Grubba-Thiede

Teresa Rostworowska (1923–1981) – rzeźbiarka, konserwatorka dzieł sztuki, rysowniczka i ilustratorka. Pierwszych lekcji rzeźby udzielała T. Rostworowskiej Jadwiga Horodyska, w swoim atelier w Żurawnie. Była absolwentką lwowskiego Gimnazjum Sacré-Coeur. W czasie II wojny światowej była żołnierzem AK, w l. 1941–1943 uczyła się w krakowskiej Kunstgewerbeschule [Szkoła Rzemiosła Artystycznego]. W l. 1945–1946 studiowała, jako wolna słuchaczka, w krakowskiej ASP w pracowni Stanisława Horno-Popławskiego i Xawerego Dunikowskiego. Następnie przeniosła się do Warszawy, gdzie na tamtejszej ASP skończyła studia i włączyła się w prace rekonstrukcyjno-konserwatorskie rzeźb podczas odbudowy stolicy (m.in. rzeźby Domu Rzemiosł, Teatru Wielkiego, w parku w Wilanowie, w Ogrodzie Saskim, w pałacu Ostrogskich na Tamce, w pałacu Krasińskich). Wykonywała własne rzeźby, w tym portrety (Victora Hugo, Elżbiety Tomaszewskiej, Józefa Wierusz-Kowalskiego) i zespoły rzeźb dla wnętrz kościelnych. W l. 1972–1981 była kierowniczką Pracowni Rzeźby Pracowni Konserwacji Zabytków w oddziale „Zamek”, gdzie rekonstruowano m.in. rzeźby Zamku Królewskiego.

T. Rostworowska zinterpretowała w oryginalny sposób typ anatomii Zygmunta Mycielskiego (1907–1987), kompozytora, dyrygenta i teoretyka muzyki. Do podjęcia studiów w Paryżu zachęcał go Karol Szymanowski, za co Z. Mycielski podziękował składając hołd mistrzowi z „Atmy” komponując Lamento di Tristano (1947). Po II wojnie światowej Z. Mycielski współredagował „Ruch Muzyczny” i „Rocznik Chopinowski”. Publikował w paryskiej „Kulturze”, przeciwstawiał się władzy komunistycznej ingerującej w życie muzyczne, za co spotykały go represje. W 1978 r. zaangażowany był w działalność nielegalnego Towarzystwa Kursów Naukowych. Za swoje utwory kompozytorskie nagradzany w kraju i zagranicą, m.in. za Uwerturę śląską na orkiestrę i dwa fortepiany (1948), Symfonię nr 1 „Polską” (1961). Dla jego twórczości ważną inspiracją była poezja Z. Herberta, Czesława Miłosza, Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego.

Nastrojowy i elegancki w wyrazie portret Z. Mycielskiego autorstwa T. Rostworowskiej jest dowodem na doskonały warsztat artystki.

Bibliografia:

Anna Maria Leśniewska, Rostworowska z Czartoryskich Teresa Maria, [w:] Polski Słownik Biograficzny, red. S. Kieniewicz, t. XXXII, Wrocław–Warszawa–Kraków 1989–1991, s. 174–175

Zygmunt Mycielski, oprac. Polskie Centrum Informacji Muzycznej, Związek Kompozytorów Polskich, wrzesień 2002, [online], [dostępny: https://culture.pl/pl/tworca/zygmunt-mycielski], [dostęp: 17.03.2023]

opracowanie: dr Dorota Grubba-Thiede